2009-05-25
1. A dyondzo ya hina leyi hundzeke a yi vulvula hi ku lahliwa, ku pfuka, ku tikomba ni ku tlhantuka ka Yesu.
2. Eka dyondzo leyi hi ta vulavula hi ta ku ta ka Moya lowo Kwetsima ni mihandzu ya wona.
3. Na hi nga se ya emahlweni ni Nhloko-mhaka leyi, a hi languteni nkatsakanyo ya buku ya Mintirho ya Va-Apostolo.
A buku leyi yi tsariwile hi Luka ( Luka loyi hi yena a tsaleke buku ya Evangeli ya Luka) endzhaku ka 30 wa malembe, ku sukela eku tlhantukeni ka Kriste, naswona yi xaxameta matimu ya kereke yo sungula. A ku tiva loyi a tsaleke, lomu a tsaleleke kona, siku, vanhu va nkoka, tindzawu ta nkoka, vhesi ya khiya ni xikongomelo xa buku i swa risima. Yi hlamusela hi laha a evangeli a yi ri xiswona eYerusalema ni ku hangalaka ka yona ematikweni yo tala, swi endleke hi laha Yesu a vuleke ha kona. A ku ponisiwa a ku kongome Vayuda hi khambi ro sungula, kutani ku landzela vamatiko. A 12 wa ti-capitulo, ti vulavula hi ntirho wa Petro, loyi hambi swi n’wi tikerile ku fikelela vamatiko, a tirhe ngopfu ni Vayuda. A capitulo 13 ku ya fika 28 ti vulavula hi ntirho wa Pawulo, loyi a sunguleke hi ku tirhela Vayuda kambe a cinciwa hi matimba ya Xikwembu ku ya tirhela vamatiko. Pawulo a languteka tani hi Muapostolo wa vamatiko. A buku ya Mintirho ya Va-Apostolo ya tiyisa nakambe leswaku a ntirho lowu Krsite a wu endleke a wu huma eka Xikwembu.
4. A dyondzo ya hina eka buku leyi ya Va-Apostolo yi ta fana ni leti tin’wana hi dyondzeke, a hi nga vulavuli hinkwaswo leswi endlekeke, kambe hi ta hlawula tinhloko leti hi nga ta ti vona ti ri ta nkoka ku ti dyondzisa.
5. Se hi vulavurile hi ku tlhantuka ka Yesu eka capitulo ya ku sungula, leswi saleke eka capitulo yo sungula (1), hi leswaku loko vadyondzisiwa va vuyile hi le tshaveni ya mintlwarhi, laha va nga vona kona loko Yesu a tlhantuka, va khandziye endlwini ya le henhla ku ya khongela va ri mbilu yinwe. Petro loyi a nga hlangana na Yesu loko a pfukile, na swona loyi a nyikiweke vurhangeri, a teke xitulu xa vurhangeri bya ntlawa lowu a wu lava ku ringana kwalomu ka 120 wa vanhu. Eku khumbekeni ka yena ni hi ku fambisiwa hi Moya lowo Kwetsima, va hlawule Matiyasi kuva Mupostolo loyi a nga ta siva ndzhawu ya Yudasi Iskariota, loyi a tisungeke loyi a hluriwa hi nandzu wa ku xenga Yesu.
6. A hi hlayeni ku suka eka capitulo 2:1-13
Kuteloko siku ra Petekosta ri fikile, vadyondzisiwa hinkwavo a va hlengeletanile exivandleni xi ri xinwe. 2 kutani hi nomo lo, ku twakala mpfumawulo lowu humaka etilweni, wu fana ni ku hunga ka xidzedze, wu tata yindlu hinkwayo leyi a va tshamile ka yona. 3 Kuatni va vona leswi fanaka ni malangavi ya ndzilo, swi avana, swi tshama ehenhla ka un’wana ni un’wana wa vona. 4 Hinkwavo va tala hi Moya lowo Kwetsima, kutani va sungula ku vulavula hi tindzimi tin’wana, hi laha Moya wu nga va nyika ku vulavula hakona. 5 A ku ri ni Vayuda lava akeke eYerusalema, vanhu vo chava Xikwembu lava humaka ematikweni hinkwawu ya laha misaveni. 6 Loko mpfumawulo lowu wu twakala, ntshungu wu hlengeletana, kutani va hlamala ngopfu, hikuva un’wana ni un’wana a a twa vadyondzisiwa va vulavula hi ririmi leri nga ra yena. 7 Kutani hinkwavo va tshuka hi ku hlamala va ku: “Xana vanhu lava vulavulaka lava, a hi vagaleliya hinkwavo xana? 8 Swi endlisa ku yini loko un’wana ni un’wana wa hina a va twa va vulavula hi ririmi leri nga ra yena ke? 9 Van’wana va hina hi Vaparta ni Vameda ni Vaelamiti; van’wana va hina hi huma eMesopotamiya, na la Yudiya ni le Kapadokiya, ni le Ponto ni le Asiya, 10 le Frigiya ni le Pamfiliya, le Egipta ni le matlhelweni ya Libiya lama nge ku suhi na Kirena; ku ni vaendzi lava huma eRhoma: 11 Van’wana i Vayuda van’wana i vamatiko lava amukeriweke eXiyudeni; van’wana va hina hi vakreta ni Ma-arabiya; kambe hinkwerhu hi va twa va vul mintirho leyikulu ya Xikwembu hi tindzimi ta ka hina!” 12 Kutani hinkwavo va tshuka ni ku hlamala ngopfu, va vutisana va ku: “Mhaka leyi yi yisa kwihi xana?” 13 Kambe van’wana va hleka vadyondzisiwa va ku: “Vanhu lava va popyiwile!”
A Pentekosta, a yi vitaniwa nkhuvo wa ntshovelo wo sungula, kutani lowu a wu ri nkhuvo wo nyika ku dzuneka Xikwembu hikuva xikatekisile mihandzu. A Vayuda a va endla nkhuvo lowu endzhaku ka 50 wa masiku loko paseka yi hundzile. Wa nga vona hi laha Xikwembu xi endleke leswaku leswi endlekeke eka Testamente ya khale swi hetiseka eka leyintshwa. Yesu a a byarile vutomin bya yena eXihambanweni hi siku ra Pentekosta. Loko ku hundzile 40 wa masiku, ku hlayiwa ni le ri a tlhantukeke hi rona, ku hundze chume ra masiku ku ko ku fika siku ra ntshovelo. Hinkwawu i 50 wa masiku. A ve eka siku leri, laha mihandzu yo sungula ya mahika, ku nga ku ponisiwa, ku hetisekeke hi rona. A nkhuvo wa Testamente leyakhale a wu komba nkhuvo wa Testamente leyintshwa, ku nga ku tshoveriwa ka mahika ma nghena emfun’wini wa Xikwembu.
Hikwalaho ka yini Xikwembu xi xikombiso xa moya ni ndzilo? A ku ri leswaku swi ta vonaka leswi a swi humelela eka vadyondzisiwa emoyeni. Yesu a tshama a byela Nikodema leswaku a moya wu ni ntamu loko wu hunga, kutani wu hunga kun’wana ni ku n’wana laha wu ku lavaka. A ndzilo, a wu tiyeriwi hi munhu. Loko Xikwembi xi xikile ku vulavula ni Vaisraele entshaveni ya Sinayi xi tirhise ndzilo ni musi ( Ek 19:16) loko mintamu leyi mbirhi yi hlangana ku hunga moya, ku fana ni loko ku tshwa byanyhi byo oma, loko wu hisa xihlahla, wa chavisa kutani hinkwaswo leswi nga eka xihlahla xexo swa baleka wi chava ku tshwa. Hi swona leswi vanhu va Xikwembu va nga vaka xiswona loko Moya lowo Kwetsima wu va tata. Va ta ninginisiwa hi ntamu wa Moya lowu nga ta layitha tindzimi ta vona ti pfurha ndzilo leswaku va hangalasa mahungu lamanene ya ku ponisiwa emisaveni hinkwayo. Kun’wana ni kun’wana laha marito ya vona ma waka kona, ku tlhavika ndzilo. Kutani va ta fambisiwa etindzhawini to hambana hambana hi matimba lawa swi nga oloviki ku ma vona hi mahlo ya nyama.
Tiva na swona leswaku, a hi Va-apostola ntsena lava tatiweke hi Moya lowo kwetsima eka siku ra Pentekosta. Hinkwavo lava a va ri ni torha ro lava ku tatiwa hi Xikwembu, lava a va yimile na va yingisela hi ntiyiso ni ku langutela ku amukela ku tatiwa, va tatiwile kutani tindzimi ta vona ti layithiwa hi ndzilo. Va swi kumile leswi a va swi langutela. Loko u langutela leswi ku nga ku rhandza ka Xikwembu hambi swi tika u ta swi kuma, hambi loko u langutela kuva munhu wa ndhuma ni xiyimo xo karhi, u ta swi kuma, kambe loko u langutela nkhuvulo wa Moya lowo Kwetsima, na wona u ta wu kuma, kambe a Moya ni ndzilo swi ta hisa ni ku kukula thyaka hinkwaro endzeni ka wena, kutani wu ku rhuma ku ya xumayela evhangeli, u endla vanhu vadyondzisiwa va Yesu. Loko o va matakuxa ya 2 hora na wu khomiwile hi babalaza ra byalwa, kutani u pfuka u ya laha byi xavisiwaka kona, u gongondza rivanti, kutani eka rivanti leriya u kuma bodlela bya lero bava, kutani u ri khegetela enon’wini wa wena u va u susile babalaza ra wena. Swa fana ni loko u ri ni torha ra Moya lowo Kwetsima, kutani u ticukumetela ehansi, u khinsama hi matsolo, kutani u gongodza erivatini ra nyangwa ya tilo hi xikhongelo, a rivanti leriya ri ta pfuleka, kutani u ta ti kuma u tatiwile hi Moya lowu Kwetsima. A swi nga ha ni bohi leswaku ni ku kombela ku famba u ponisa mahika, u to ni bakanyela etlhelo u famba hi wexe.
Loko Muxe a rhumiwile hi Xikwembu ku ya lamulela Vaisraele a Egipta, xi lulamise Aroni leswaku a va xivulavuleri xa Muxe. A xi ri xipfuno nyana eka yena. Kambe wa nga languta aku lulamisa ka vudumo bya Xikwembu eka siku ra Pentekosta: xi nyike xivulavuli xin’wana na xin’wana ririmi ro karhi leri a va nga ri dyondzanga, lleswaku xi hetisa ku navela ka timbilu ta vona leswaku va kota ku vula vumbhoni bya leswi va wi voneke ni ku swi twa eka Yesu Kriste. Yesu u ni matimba hinkwawu etilweni ni laha misaveni eku ambexa un’wana ni un’wana loyi a lavaka kuva mudyondzisiwa wa Yesu, leswaku a va mbhoni ya Yesu Kriste.
A vadyondzisiwa va duvukile hi le ndzhaku ka swipfalo laha a va hamba va tumbela kona hi ku chava vaprista ni vatsari, kutani va humelela eka ntshungu lowukulu wa vanhu, lava a va hlengeletanile loko va twa vudumu bya moya, ni hi laha un’wana ni un’wana a tirhisa ririmi ra yena eku dzunisa Hosi ya yena, kutani vanhu lava a va hlengeletanile va twa ni amukela leswi vadyondzisiwa a va swi vula, va nwa evhangeli ya Kriste loyi a vambiweke a tlhela a pfuka. Lawa i mahlori makulu. A vanhu lava a va te eYerusalema va huma ematikweni hinkwawu ya misava, kutani un’wana ni un’wana a tlhele ni vumbhoni loko a muka eka ndyangu ni vanghana va yena etikweni ra yena.
7. Tani hi laha swi humelelaka hi kona, van’wana eka lava a va ri kona, va ndewudyile ni ku poyila vadyondzisiwa va ku: “ I vhinyo lero tala va ri nweke leri va hlanyisaka va ko va vulavula hi tindzimi tin’wana. Heyi, a va nga dakwanga! Loko munhu a popyiwile, a byalwa ri n’wi endla a vulavula swo kala swi nga twali. Nkarhi wun’wana i wa rhukatela nhlambgha, kambe a nge swi koti ku dzunisa Xikwembu. A vudakwa a byi zanga byi kota ku dzunisa Xikwembu.
8. A hi yeni emahlweni hi hlaya ku suka eka 14-36:
Hiloko Petro a yima kun’we ni vaapostola lavan’wana va khume na un’we, a tlakusa rito a ku ka vona: “Vavanuna va Yudiya, na n’wina hinkwenu vaaki va Yerusalema, ndzi lombeni ndleve mi twa leswi: 15 “Vavanuna lava a va popyiwanga, hi laha mi anakanyaka hakona, hikuva wa ha ri mixo. 16 kambe i mhaka leyi vuriweke hi muprofeta Yuwele, loko a te: 17 ‘ Xikwembu xi ri: Hi masiku ya makumu, ndzi ta chela Moya wa mina ehenhla ka vanhu hinkwavo. Vana va n’wina va xinuna ni vaxisati va ta vhumba, vana va n’wina va madjaha va ta vona swivono, lavo dyuhala va n’wina va ta lorha milorho. 18 Ina, hambi ma ri malandza ya n’wina ya xinuna ni ya xisati, eminkarhini yoleyo, ndzi ta chela Moya wa mina, kutani ma ta vula rito. 19 ndzi ta endla swihlamariso ehenhla tilweni, ni mahlorhi ehansi misaveni: Ngati, ni ndzilo, ni papa ra musi. 20 Dyambu ri ta hundzuka munyama, ni n’weti wu ta tshwuka ku kota ngati, siku leri kulu ra Hosi ri nga si fika. 21 Kutani un’wana ni un’wana loyi a nga ta huwelela eka Hosi u ta ponisiwa.” 22 “Vavanuna va Israele yingisani marito lawa: ‘Yesu wa Nazareta, a a ri wanuna loyi Xikwembu xi nga mi komba yena, hi mintirho ya matima, ni swi hlamariso, ni mahlori lawa xi ma endleke ha yena exikarhi ka n’wina; 23 hi yena loyi a nga nyiketiwa, hi makungu lama tiyeke ya Xikwembu ni ku tiva ka xona ka kahle; kutani mi n’wi dlayile hi mavoko ya vanhu lavo homboloka lava nga n’wi vamba exihambanweni. 24 Kambe Xikwembu xi n’wi pfuxile eku feni, xi n’wi ntshunxa eku vavisekeni ka rifu, hikuva a swi nga endleki leswaku a bohiwa ha rona. 25 Loko Davhida a vulavule hi yena u te: ‘Minkarhi hinkwayo, ndzi rhangisa Hosi emahlweni ka mina; ndzi nga ka ndzi nga tsekatseki, hikuva yi le vokweni ra mina ra xinene. 26 hikokwalaho mbilu ya mina yi tsakile, ndzi ba nkulungwana, na wona miri wa mina wu hlayisekile, kutani ndzi ni ku tshemba: 27 We Hosi, u nge ndzi rivali exivandleni xa vafi, u nge tshiki muhlawuriwa wa wena a hela hi ku bola. 28 U ndzi tivisile tindlela ta vutomi, u ta ndzi tata hi ntsako, u va na mina.” 29 “ N’wina varikwerhu, ndzi nga tiyisa ndzi mi byela leswaku kokwana Davhida u file, a va a lahliwa, kutani sirha ra yena ra ha ri exikarhi ka hina ni namuntlha. 30 Hambiswiritano, a a ri muprofeta; naswona a a tiva leswaku Xikwembu xi n’wi tshembisile hi ku hlambanya leswaku xi ta tshamisisa un’wana wa rixaka ra yena exiluvelweni xa yena. 31 Hikokwalaho Davhida, hi ku vona swilo swi ng a si humelela, u vurile ta ku pfuka ka Mesiya eku feni, loko a te: ‘ A nga tshikiwanga exivandleni xa vafi, na wona miri wa yena a wu helanga hi ku bola.” 32 Hi yena Yesu loyi Xikwembu xi nga n’wi pfuxa eku feni, kutani hinkwerhu hi timbhoni ta mhaka leyi. 33 Sweswi ke, u tlakuriwile a ya evokweni ra xinene ra Xikwembu; u amukele Moya lowo kwetsima lowu tshembisiweke, wu nga luwu humaka ka Tatana, kutani u cherile ehenhla ka hina leswi mi swi vonaka ni leswi mi swi twaka. 34 Hikuva Davhida a nga tlhandlukelanga etilweni, kambe yena u te: ‘Hosi Xikwembu xi te ka n’wini wanga: Tshama evokweni ra mina ra xinene, 35 ndzi kondza ndzi veka valala va wena ehansi ka minkondzo ya wena.’ 36 hikokwalaho, rixaka hinkwaro ra Vaisraele ri fanele ku tiva mhaka leyi swinene leswaku Yesu loyi mi n’wi vambeke, hi yena loyi Xikwembu xi n’wi endleke Hosi ni Mesiya.”
Petro a tirhise swilo swinharho leswi landzelaka, eku khorwisa vayingiseri va yena, leswaku Yesu hakunene a a rhumiwile hi Xikwembu ku ta ta va kutsula:
- Mahlori ya ku vulavula hi ririmi leri va nga ri tiviki, a profeta hi ku tirhisa marito ya muprofeta wa vona Yuwele 2:28-33.
- Xikwembu xi n’wi pfumelerile tani hi Mesiya, hi mahlori lawa a ma endleke, lawa ku kholweke lavo tala hi wona.
- A nga vambiwanga hikuva a nga ri ni matimba, kambe hikuva a pfumeleriwile hi Tata wa yena.
- Davhida murhandziwa wa vona ni hosi, a profetile eka yinwe ya ti tipisalema ta yena leswaku a sirha a ri nga n’wi sivele ku pfuka Yesu hikuva i N’wana wa Xikwembu lexi hanyaka.
- Va ve timbhoni ta leswaku Xikwembu xi n’wi pfuxile eku feni
- A ku cheriwa ka vona hi Moya lowo Kwetsima, a ku ri xitiyiso xa leswaku Xikwembu xi n’wi tlakusile a ya tshama evokweni ra xona ra xinene ni leswaku a ta veka valala va yena ehansi ka minkondzo ya yena.
Loko a hetile ku va komba switiyisiso swa leswaku Yesu a a rhumiwile hi Xikwembu, Petro a tlhele a va komba vubihi lebyi va byi endleke bya ku vamba loyi Xikwembu xi n’wi tlakuseke sweswi. Leswi swi tise ku hundzuka ku kulu eka vanhu eswidyowheni .
9. A hi hlayeni tindzimana ta 37-41:
Kuteloko vanhu va yingisile marito lawa, va tlhaveka timbilu; va ku ka Petro ni ka vaapostola lavan’wana: “N’wina varikwerhu, xana hi ta endla yini?” 38 Petro a ku ka vona: “Hundzukani, kutani un’wana ni un’wana wa n’wina a khuvuriwa hi vito ra Yesu Kriste, leswaku mi rivaleriwa swidyoho swa n’wina; kutani mi ta amukela nyiko, wu nga Moya lowo Kwetsima, 39 hikuva xitshembiso lexi xi endleriwe n’wina ni vana va n’wina, ni va le kule hinkwavo lava nga ta vitaniwa hi Hosi Xikwembu xa hina.” 40 Petro a tiyisa vumbhoni bya yena hi marito man’wana layo tala, a va khongotela a ku: “Hambanani ni rixaka lero homboloko leswaku mi ta pona.” 41 Hiloko lava amukeleke marito ya yena, va khuvuriwa; kutani esikwini rero, ku amukeriwa vanhu lava lavaka ku va 3 000.
A ntalo wa vanhu lava a va yingisela, swi nga endleke va ve vona lava a va hlengeletanile eka Pilato va huwelela va ku: “ A a vambiwe! A a Vambiwe!!” kutani na ku nga se hela tiwheti timbirhi, hi lava se va vutisa leswi va faneleke ku swi endla leswaku va vuyelelana ni Xikwembu. Xana yi ve yihi nhlamulo ya Petro?
- Hundzukani. Leswi swi vula ku fularhela laha a wu languteke kona eku sunguleni. A munhu loyi a nga hundzukangiki, i mulandzeri wa nala kutani a miehleketo ya yena ni ku navela ka yena ku le ndleleni leyi yisaka rifeni ra hi laha ku nga heriki… a ku hundzuka kumbe ku tisola, swi vula ku fularhela tindlela leti hinkwato, languta Yesu, n’wi tshembi leswaku a ta ku rivalela a tlhela a ku yisa hi goza ni goza u ko u ya fika etilweni.
- A xa vumbirhi a va lerise leswaku va khuvuriwa. A nkhuvulo hi vito ra Tatana ni ra N’wana ni ra Moya lowo Kwetsima i ku tivula erivaleni hi ripfumelo eka vunharhu bya Xikwembu.
- A xa vunharhu, a va nyike xitshembiso xa leswaku na vona a va ta amukela nyiko, wu nga Moya lowo Kwetsima tani hi xitiyisiso xa leswaku Xikwembu xi va rivalerile swidyoho swa vona ni ku va amukela kuva vanhu va xona. Twisisa leswaku ku na ku hambana eka ku amukela Moya lowo Kwetsima tani hi xibya xa Xikwembu loko u hundzuka, ni ku khuvuriwa hi Moya lowo Kwetsima, laha u va u amukela Moya lowo leswaku u va ni xivindzi ni ku chivirika eka ku vula vumbhoni bya Kriste.
Loko Petro a hetile hungu ra yena, ku humelele masingita makulu esikwini leriya, 3 000 wa vanhu va hundzukile va tinyikela hi ku tsaka leswaku va khuvuriwa, xive xikomboso xa ku cinciwa ka vona ka le ndzeni.
10. Na hi nga se pfala, hi ta hlaya eka tindzimana ta 42-47:
A Va chivirika ku dyondzisiwa hi va aapostola, ni ku hlengeletana, ni ku phema xinkwa, ni ku khongela. 43 Vaapostola a va endla swihlamariso ni mahlori layo tala, kutani vanhu hinkwavo a va va komba xichavo. 44 Vapfumeri hinkwavo a va hamba va hlengeletana, va avelana swilo swa vona hinkwaswo; 45 a va xavisa leswi va swi fuweke ni leswi a swi ri swa vona, kutani va pambulelana un’wana ni un’wana hi ku ya hi ku pfumala ka yena. 46 Masiku hinkwawo a va chivirika ku hlangana eTempeleni, va ri mbilu yin’we, naswona a va hlangana va phema xinkwa emindyangwini ya vona, va dya swakudya swa vona hi ku tsaka lokukulu ni timbilu to basa. 47 va ri karhi va dzunisa Xikwembu, va tsakeriwa hi tiko hinkwaro. Kutani siku rin’wana ni rin’wana Hosi a yi engetela nhlengeletano ya vona hi lava a va ri karhi va ponisiwa.
Laha hi kona hi vonaka a ku hundzuka ka ntiyiso ni ripfumelo eka Kriste:
- A va chivirika etidyondzweni ta vaapostola. Eka masiku ya ka hina, swi vula ku chivirikela ku dyondza ni ku dyondzisiwa rito ra Xikwembu.
- A va hlengeletana swin’we tani hi vapfumeri, va tiphina hi marito ya un’wana ni un’wana va ri karhi va akana, va khutazana, va khongela ni ku dzunisa Xikwembu.
- A va dya swin’we swakudya swa vona ni xilalelo xa Hosi.
- A va vona mahlori lama kulu ya Xikwembu ma endleka exikarhi ka vona.
- A va pfunana hi leswi a va ri na swona un’wana eka un’wana.
- A va tsakeriwa ni ku kombiwa xichavo hi lava a va nga pfumeri eka Xikwembu.
11. Yesu Kriste a hi tisele minkateko yo hlamarisa hi maxangu ya yena. A ku dzunisiwe vito ra yena.
//////////
TO COPY (DOWNLOAD) TAP: Ta ku ta ka Moya Lowo Kwetsima