2008-09-14
1.
Wa amuekeleka eka tidyondzo ta hina ta rivoningo ra matilo. Leyi I dyondzo ya vu-22, leyi vulavulaka hi tin’wana tihosi ta Israele ni vukhumbi ra yena.
2.
Eka dyondzo leyi hundzeke hi dyondze hi tihosi timbirhi to sungula ta Israele, Sawulo na Davida. Davida a a ri munhu loyi a nga tsakisa ni ku tsakeriwa hi Xikwembu, kutani ehansi ka vuhosi bya yena, a mfumu wa Israele wu humelerile. A matiko hinkwawu ya valala lawa a ma ri kusuhi, u ma hlurile ma va ma edliwa leswaku ma rhesela tiko ra Israele. Davida a ve ni ntsengo wo hlaya wa tigolidi ni tisilivere. Kutani yin’wani ya tona a yi tirhisele ku aka hi yona ndzhawu yo tshama eka yona, kambe na swona a yi tirhisele ku aka tempele ya Xikwembu. A Xikwembu a xi n’wi pfumelelanga ku aka tempele, kambe xi vule leswaku a n’wana wa yena, hi yena loyi a nga ta xi akela.
3.
Loko Davida a gugile, a hlawule un’we ka vana va yena lavo tala, loyi a vitaniwaka ku I Solomoni leswaku a teka vuhosi bya yena. Solomoni a a ri munhu loyi a a nyikiwe vutlharhi, mpfumelelo wa kuva hosi, saswona a a rhandza Xikwembu ku fana ni tata wa yena Davida. 1tihosi 3:3-14:
3. Solomoni a a rhandza Hosi Xikwembu, a hanya hi ku landza swileltelo swa tata wa yena Davida. Hi tlhelo rin’wana, Solomoni a a tolovele ku humesa magandzelo ni ku hisa mirhi ya risuna eswitsungeni leswo hlawuleka. 4.Siku rin’wana Hosi Solomoni a ya eGibeyoni ku ya humesa kona magandzelo, hikuva xitsunga lexi xo hlawuleka a xi tlula swin’wana hi ntikelo (Solomoni u humesile eka xona magandzelo yo hisiwa ya madzana-dzana.) 5. Kutani le Gibiyoni Hosi Xikwembu xi tikomba eka Solomoni hi norho ni vusiku. Xikwembu xi ku ka yena: “Kombela lexi u xi lavaka kutani ndzi ta ku nyika xona!” 6. Solomoni a hlamula a ku: “U kombisile rirhandzu lerikulu eka tata wa mina Davida nadza wa wena, hikuva tatana u hanyile emahlweni ka wena hi ndlela yo tshembeka ni yo lulama, ni mbilu yo tenga. Kutani rirhandzu lerikulu leri, a ri welanga ehansi leswi u n’wi nyikeke n’wana, a nga mina loyi namuntlha ndzi tekaka vuhosi bya tatana. 7.Kutani we Hosi Xikwembu xanga, u vekile mina kuva Hosi exitshan’wini xa tatana Davida. Kambe ndza ha ri lontsongo ngopfu, mafambisele ya tiko a ndzi ma tivi. 8.Mina nandza wa wena, ndzi le xikarhi ka tiko ra wena leri u ri hlawuleke; ntsengo wa rona I ntsandza-vahlayi, hikuva va tele ngopfu. 9.Hikokwalaho, mina nandza wa wena, ndzi kombela vutlharhi ni ku twisisa, ndzi ta kota ku fambisa tiko leri ra wena hi ku hlawula leswinene eka leswo biha, hikuva tiko leri ra wena ra tika ri nga fambisiwa hi mani xana?” 10. Xikombelo lexi xa Solomoni xi tsakisa ngopfu Hosi Xikwembu. 11.Kutani xi ku ka yena: “Leswi u tikombeleleke vutlharhi ni ku twisisa leswaku u ta kota ku hlawula leswinene, ni leswi u nga tokombelelangiki ku hanya masiku yo tala, kumbe ku fuwa ngopfu, kumbe ku vona ku fa ka valala va wena, 12.Yingisa; ndzi ta endla leswi u swi kombelaka, ndzi ta ku nyika vutlharhi ni ku twisisa, leswaku u ta kota ku hlawula, u tlula hi vutlharhi vanhu hinkwavu lava hanyeke u nga si va kona, ni lava nga ta velekiwa endzhaku ka wena. 13.Tlhandlakambirhi, ni leswi u nga swi kombelangiki, ku fana ni ku fuwa ngopfu, kumbe ku xiximiwa ngopfu, ndzi ta ku nyika swona. Hikokwalaho, a ku nga vi na hosi leyi nga ta fana na wena, evutonwini bya wena hinkwabyo.
14.Kutani loko u famba hi tindlela ta mina, u ri karhi u hlayisa swiletelo swa mina ni milawu ya mina ku fana ni tata wa wena davida, ndzi ta engetela masiku ya hanya ka wena.”
I Xitshembiso xo hlamarisa lexi jaha leri xi xi amukeleke eka Xikwembu, a tiko leri ri ve na nkateko wo kuma tihosi leti rhandzaka ni ku chava Xikwembu. Loko a matiko hinkwawu a mo hlawula tihosi leti rhandzaka Xikwembu a ku tava ni ku rhula emisaveni hinkwayo.
4.
Endzhaku ka masiku ma nga ri mangani loko Solomoni a nyikiwe switshembiso leswi, a vutlharhi bya yena byi kamberiwile. A vavasati vambirhi va te ehunbyeni ya yena ku ta ta mangala. A va tshama swin’we endlwini yin’we kutani va kotlane ku tswala vana va vafana hi nkarhi un’we. Siku rin’wana, un’wana wa vavasati lava a etlela hi n’wana hi n’wana wa yena, kutani n’wana a fa. Loko a tsumbula leswaku a n’wana a file, kutani a cinca a teka loyi a hanyaka. Loko vavasati lavan’wana va pfuka ni mixo, loyi wa ku cinceriwa n’wana a tsumbula leswaku a n’wana wa yena u file, kutani a a n’wi vonisisile loyi wa ka yena, kutani a kuma leswaku a hi n’wana wa yena loyi wa ku fa. Kutani va sungule ku holova, kutani va nga swi koti ku huma emhakeni ya kona. Kutani va ya ehubyeni ya Hosi leswaku a ta ta tsema mhaka ni ku vula leswaku a n’wana loyi a hanyaka a lumba mani. Leyi yi ve mhaka yo tika ku yi avanyisa, na tshemba leswaku a mahlo ya vanhu hinkwavu a ma le ku languteni ka hosi leswi yi nga ta vula swona, kambe a tirhise vutlharhi. A vitane mulanguteri a ku: “Tisa tlharhi u ta bandza n’wana loyi a hanyaka hi le xikarhi, kutani u nyika hafu-hafu eka un’wana na un’wana. Kutani a wansati loyi a a yivile n’wana a huwelela a ku: “A swi ve tanu hi ta fana.” Kambe a mamana wa ntiyiso wa xihlangi a ku: “Oh hosi yanga, na ku kombela u nga n’wi dlayi n’wi nyikeni a va wa yena.” Hosi Solomoni a hlamula a ku: “Loyi hi yena manana wa ntiyiso, nyikani n’wana eka yena.” A vakulukumba hinkwavu va le hubyeni va hlamarisiwe ngofpu hi vutlharhi bya hosi Solomoni eka mhaka leyi, kutani a mhaka leyi yi hangalakile etikweni hinkwarhu ra israele.
5.
Xin’wana xa swilo swo sungula leswi hosi Solomoni a nga swi endla a ve ku aka tempele ya Hosi Xikwembu. Ku ta ta fika enkarhini lowu, hambi leswi vanhu hinkwavu a va hanya etindlwini to akiwa hi switina ni maribye. Kambe a tabernakela a ya ha ri ya tende, endzhawu leyi a va fanele ku gandzelela eka yona Xikwembu. Kutani Solomoni a aka tempele ku ya hi mpimo lowu Xikwembu xi wu leriseke Davida tata wa yena. A yi ri yindlo yo saseka ngopfu swinene, naswona a yi akiwile hi xiyimo xa tabernakela, a yi avanyisiwe hi tindhawu timbirhi. (2 quartos). A kamari leya le mahlweni ka leyi ya le nyanghweni, a yi vitaniwa leswaku I: “Ndhawu ya vukwetsimi lebyikulu” a yi avanyisiwe hi nguvu, kutani endzeni ka kamari leri a ku vekiwa a Areke ya ntwanano. A tempele leyi a yi akiwe hi switina swo vatliwa, yi va yi funengetiwa hi mapulangi ya nxavu wo dura. Kutani ma tlhela ma funengetiwa endzeni ni le handle hi golidi. Loko yi herile Xikwembu xi kombise ku yi amukela hi ku yi tata hi kudzuneka ka xona. I Tihosi 8:10-11:
10 Loko vaprista va huma exivandleni lexo hlawuleka, papa ri tata tempele, 11. Kutani vaprista va tsandzeka ku ya emahlweni ni ntirho wa vona hikwalaho ka papa, hikuva kudzuneka ka Hosi Xikwembu a ku tatile yindlo ya yona.
Emahlweni ka dyondzo leyi, hi ta fika eka xigava xa vumbirhi xa Bibele, Testamente Leyintshwa. Hi ta kuma leswaku Xikwembu xi hi ringanisela hi swilo swo tala swa testamente ya khale. Xin’wana xa swikombiso hi xi kuma eka buku ya I Va-korinto 6:19. yona yi hlayeka hi ndlela leyi: “Xana a mi swi tivi leswaku a miri wa n’wina I tempele ya Moya lowu kwetsima lowu mi nga na wona, lowu Xikwembu xi mi nyikeke wona, ni leswaku a mi tifumi xana?” Xikwembu xi le ku fananiseni ka miri wa munhu loyi a amukeleke Yesu tani hi muponisi wa yena ni tempele leyi akiweke hi Solomoni. A tempele liya a yi sasekile ngopfu swinene loko u yi languta, tani hi laha hi nga vula hi kona hi ku a yi sasekisiwile hi golidi, loko dyambu ri xayina a muako hinkwawu wa yindlo a wu phatima, kutani loko u ri karhi u tshinelela a munti wa Yerusalema, a yi ri yindlo yo sungula ku yi vona na wa ha ri le kule. Lexi a xi endla leswaku yi va na risima ngopfu a tempele, hi leswaku Xikwembu a xi te xi ta ta tshama kona hi Moya wa xona lowokwetsima. A xiyimo xa le handle a xi nga ri xona lexi a xi ri na risima ngopfu. Xikwembu a xi kombisa a vukona bya xona hi papa leri a ri ta ri ta ta tata a tempele. A vukona bya Xikwembu a byi ri hi matimba lamakulu eka papa leriya, lero hambi hi vaprista lavo hlawuleka a va nga swi koti ku endla ntirho lowu a va hlawuleriwe ku wu endla. Hina ke? Xana na wena u tatiwile hi kudzuneka ka vukona bya Xikwembu xana? Xana nkarhi un’wana ha wa wa hi matsolo, kumbe hi mombo wa wena ehansi hikwalaho ka vukona bya Xikwembu byi ku hlulaka xana? Xana wu kona nkarhi lowu u rivalaka hi swilo leswi n’wana ni vanhu kutani u ya n’wana kudzuneka ni vukona bya xona xana? Nkarhi lowu ku ngo va wena na xona ntsena. Xikwembu xi lava ku ku tata u khapa hi vukona bya xona. Hikokwalaho tinyiketi eka xona hi ku hetelela hinkwaku ka wena.
6.
A hi yeni emahlweni hi languta Solomoni. A nga vanga ni vutlharhi byo kota ku avanyisa timhaka ehubyeni ni le ku akeni ka tempele ntsena, kambe ni le ku rhangeleni ka tiko hinkwaro. A tiko ri hundzuke xikombiso xa marhangelele ni ku hluvuka emisaveni hinkwayo. A varhangeri va misava hinkwayo va tile ku ta ta vona a kudzuneka ka tiko ra Israele. Va tshama ehubyeni ya vuavanyisi bya yena va yingisela vutlharhi bya yena, kutani Xikwembu a xi dzunisiwa. Un’wana wa va fumi loyi a tweke hi ta yena, a ve hosi ya wansati ya le Xeba. 1Tihosi 10:1-10, 23-24:
1.Ku duma loko Solomoni a ku kumeke eku dzuniseni ka Hosi Xikwembu, ku fika etindleveni ta hosi ya wansati ya le Xeba; kutani nkosikazi leyi yi khoma ndlela, yi ta eka Solomoni ku ta n’wi kambela-kambela hi swivutiso swo tika. 2.Yi fika eYerusalema yi ri ni malandza layo tala ngopfu, ni tikamela leti rhwaleke maviri-viri, ni nsuku lowo tala ngopfu, ni maribye ya nkoka, loko yi fikile eka Solomoni yi n’wi vutisa xin’wana ni xin’wana lexi a yi ri na xona emiehleketweni ya yona. 3.Kutani Solomoni a hlamula swivutiso hinkwaswo swa nkosokazi, ku nga ri na xin’we xa swona lexi xi n’wi tsandzeke, lexi a hlulekeke ku xi hlamula. 4.Nkosikazi ya le Xeba yi vona vutlharhi hinkwabyo bya Solomoni: tiyindlo leti a nga tiakela tona, 5.Ni swakudya leswi dyiwaka laha ndzindza, ni matshamele ya tindhuna ta yena, ni matirhele ya lava n’wi phamelaka swakudya kumbe ku n’wi kela swakunwa, ni maambalele ya vona, ni ndlela leyi a humesaka ha yona magandzelo lama hisiwaka, endlwini ya Hosi Xikwembu; kutani yi hela matimba hi ku hlamala. 6.Kutani nkosokazi yi byela Solomoni yi ku: “Mahungu lawa ndzi ma tweke karikwerhu, ni mintirho ya wena ni vutlhrhi bya wena, ma tiyile hakunene! 7.A ndzi nga kholwi mahungu lawa, ku kondza ndzi ta ndzi ta swi vona hi mahlo. Hakunene a ndzi nga byeriwanga ni hafu ya swona. Vutlharhi bya wena ni rifuwo ra wena, swi tlula kule mahungu lama fikeke etindleveni ta mina.8. Vanhu va wena va katekile, ma katekile malandza ya wena lama ku tirhelaka vusiku ni hlikanhi, lama twaka marito ya wena ya vutlharhi. 9.A ku khensiwe Hosi Xikwembu xa wena lexi ku tsakeleke, xi ku nyika vihosi bya Israele. Leswi xi rhandzaka Vaisraele minkarhi hinkwayo, xi ku vekile hosi leswaku u va avanyisela timhaka hi ku lulama.” 10.Kutani nkosikazi a nyika hosi Solomoni ensuku lowu tikaka ku tlula tithani ta 5, yi n’wi nyika ni maviri-viri layo tala ngopfu, ni maribye ya nkoka. Maviri-viri ya xitalo lawa nkosikazi ya le Xeba yi ma nyikeke hosi Solomoni, a ma ha kumekanga eYerusalema ni siku ni rin’we.
Sweswi hi hlaya eka 23 ni 24:
23. Hikokwalaho Hosi Solomoni a a tlula tihosi hinkwato ta misava hi rifuwo ni vutlharhi. 24. Vanhu a va ta hi le matikweni hinkwawu ku ta vonana na Solomoni ni ku twa vutlharhi bya yena, lebyi Xikwembu xi n’wi nyikeke byona.
Xikwembu hakunene xi hlayisile Rito ra xona ni xitshembiso xa xona lexi xi tshembiseke Abrahama munghana wa xona. Xi kurise vatukulu va yena va tala ku fana ni sava ra le Lwandzle. Xi va humesile etikweni ra vukhumbi a Egipta, xi va rhangela emananga, xi va vuyise eKanana etiko leri xi ri tshembiseke Abrahama na Isaka na Yakobe. Xi hlongole valala va vona kutani xi va katekisa ku tlula matiko hinkwawu ya misava. hakanyingi munhu wa endla switshembiso, kambe swi vevukile leswaku a swi tshova, kambe Xikwembu xa tshembeka eka switshembiso swa xona. Leswi xi swi vulaka ku swi endla, xa swi hetisa, naswona a ku na munhu loyi a nga yimaka endleleni ya xona. Murhandziwa mudyondzi, Loko hakunene u nyikerile vutomi bya wena emavokweni ya xona, tiva leswaku u le mavokweni lama tiyeke. A tinrho wa kahle lowu xi wu sunguleke evutonwini bya wena xi ta wu hetisisa. Hlaya Va-Filipiya 1:4-6:
4. Nkarhi un’wana ni un’wana loko ndzi mi khongelela n’wina hi nkwenu, ndzi khongela hi ku tsaka. 5. Hikwalaho ka ndlela leyi mi ndzi pfuneke ha yona entirhweni wa evangeli, ku sukela siku ro sungula ku fikela namuntlha. 6. Ndzi ni ku tshemba swinene leswaku Xikwembu lexi sunguleke ntirho lowo saseka lowu exikarhi ka n’wina, xi ta wu yisa emahlweni ku fikela emakumu ka wona, hi siku ra Kriste Yesu.
Ina, xi ta ku fikisa u hlayisekile ematilweni ya le henhla, eYerusalema lomuntshwa, lowu tlulaka ngopfu hi ku saseka ni hi kudzuneka a munti ni tempele leyi Solomoni a yi akeke. Hambi loko minkarhi yo tala u ti kuma na u tsanile, u nga kanakani matimba lamakulu yaXikwembu. Xi nga kala xi nga ku tshiki.
7.
A hi tlheleleni ka Solomoni; swa vava ku vula leswaku a nga khomelelanga ku ya fika emakuma ku fana ni leswi tata wa yena Davida a endleke swona. Hlaya I Tihosi 11:1-13:
1.Hosi Solomoni u rhandzane ni vavasati lavo ta la va tinxaka timbe: ehandle ka n’wana Faro, u tekile exikarhi ka Vamowabu, ni Vaamori, ni Vaedomu, ni Vasidoni, ni Vahiti. 2.Vavasati lava a va huma etinxakeni leti Hosi Xikwembu xi leriseke Vaisraele ehenhla ka tona, loko xi te: “Mi nga tshuki mi tekana na vona, na vona va nga tshuki va tekana na n’wina, hikuva hakunene va ta hambukisa timbilu ta n’wina, mi hundzukela eka swikwembu swa vona.” Hambi swiritano, Solomoni a namarhele swikwembu leswi ni ku rhandzana ni vavasati.3.A a ri ni vavasati va 700 vo huma emindyangwini ya tihosi, kun’we ni vasati lavatsongo va 300. vasati lava va yena va hambukisa mbilu ya yena. 4.Kutani loko a sungula ku dyuhala, hi ku hambukisiwa hi vasati lava va yena ni ku hundzukela eka swikwembu swimbe, a nga ha tshembaka Hosi Xikwembu xa yena hi ku hetiseka, tanihileswi Davida tata wa yena a xi tshembeke. 5.Solomoni a sungula ku gandzela Astarte, xikwembukazi xa Vasidoni, na Milikomo xikwembu xa ndzhukano xa Vaamoni. 6.Hikokwalaho Solomoni a endla leswo biha emahlweni ka Hosi Xikwembu, a nga ha tshembeki hi ku hetiseka eka xona tani hi laha Davida tata wa yena a a tshembekile ha kona. 7.Hiloko Solomoni a dzima gandzelo ra Kemoxi xikwembu xa ndzhunkano xa le Mowabu, a dzima ni ra Milikomo xikwembu xa ndzhukano xa Vaamoni entshaveni ya le vuxeni bya Yerusalema. 8.A tlhela a dzimela vasati va yena hinkwavu va tinxaka timbe emagandzelo layo tano, va hisa miri ya risuna ka wona ni ku gandzela swikwembu swa vona kona. 9.Kutani Hosi Xikwembu xi hlundzukela Solomoni hikuva mbilu ya yena a yi fularherile xona Xikwembu xa Israele, hambi leswi a xi tikombile kambirhi eka yena. 10.Naswona, hambi leswi a xi n’wi lerisile leswaku a nga tshuki a tinyiketa eka swikwembu swimbe, a nga hlayisanga leswi Hosi Xikwembu xi n’wi leriseke swona. 11.Hikwalaho, Hosi Xikwembu xi ku ka Solomoni: “Leswi u endleke ku rhandza ka wena, u nga hlayisangiki ntwanano exikarhi ka mina na wena ni swiletelo swa mina leswi ndzi ku leriseke swona, ndzi ta susa mfumo wa wena hakunene, ndzi wu nyika un’wana wa malandza ya wena. 12.Kambe hikwalaha ka Davida tata wa wena, a ndzi nga swi endli enkarhini wa ku hanya ka wena; ndzi ta susa mfumo lowu emavokweni ya n’wana wa wena. 13.Naswona ndzi nga ka ndzi nga susi mfumo hinkwawu, kambe ndzi ta endla leswaku n’wana wa wena a sala ni muganga wa nyimba yin’we, hikwalaho ka Davida nandza wa mina, ni hikwalaho ka munti wa Yerusalema lowu ndzi wu hlawuleke.
8.
Endzhaku ka Solomoni kuve ni tin’wana tihosi leti eka tona titsongo ti nga tirhela Xikwembu xa Abrahama, ntalo ka tona a ti ri tihosi to homboloka leti tirheleke swikwembu swa vahedeni. A vanhu na vona va endle swilo leswi biheke kutani va khunguvanyisa Xikwembu hi swiendlo swa vona. Hikwalaho ka leswo Xikwembu xi rhumele hosi ya muhedeni leyi vuriwaka Nebukadnezari ku ta ta hlasela ni hohlota tempele ni makhumbi ya Yerusalema. Kutani a khomja vanhu hinkwavu va risima, kutani a famba na vona etikweni ra yena eBabilona. Lava nga sala etikweni va ve enhlomulweni lowukulu ngopfu naswona a va ri swisiwana. Oh, murhandziwa mudyondzi, u nga yeyisi tintswalo ta Xikwembu. Loko xa ha hi nyika nchansi ya ku tisola, hi fanele hi endla hi xihantla. Eka buku ya Va-heberu 10:31, ku tsariwe leswaku:
I mhaka leyikulu ku wela emavokweni ya Xikwembu lexi hanyaka.
//////////
TAP FOR COPY (DOWNLOAD) OF: Tihosi tin’wana ni vukumbe ra Israele