2008-05-05.
1.
Lexi I xiyenge xa vumbirhi xa dyondzo ya vutomi bya Abrahama. Eku sunguluni hi vonile hi laha a yingiseke Xikwembu ha kona loko xin’wi vitana. U siyile tika ra yena a kongoma e Kanana ni vanhu va yena hinkwavo, ni hinkwaswo swa yena. ikwembu a xin’wi katekisile ngopfu, kambe mhaka leyi a yi n’wi karhata ngopfu I kuva nsati wa yema Sarai a nga se n’wi velekela n’wana. Sarai a a ri mhika na swona a aya emahlweni a dyuhala (guga). Xana a va ri kwihi vana lava Xikwembu xi n’wi tshembhiseke? Xana rixaka leri kulu a ri ta huma kwihi loko a ri hava ni n’wana wa un’we? Xikwembu a xi swi vona swivutiso leswo hinkwaswo embilwini ya yena, kutani siku rin’wana xi tlhela xin’wi endzela. A ku ri na vusiku loko Xikwembu xin’wi humesela ehandle ka ntsonga wa yena. Adyondzeni ku avanyisa ka 15: 5 – 6:
“Kavaloko HOSI Xikwembu xi teka Abram xi ya na yena ehandle, kutani xi ku ka yena: : Languta ehenhla u hlaya tinyeleti, u vona loko u nga ti hlaya u ti heta!” Hiloko xi ku ka yena: “Vatukulu va wena va ta tala ku fana ni tinyeleti leti”. Abrama a tshemba marito ya HOSI Xikwembu, kutani hikwalaho ka swona sweswo, Xikwembu xin’wi vona a ri munhu la lulameke.”
Onge na va vona hi mahlo ya miehleketo, Abrahama na Xikwembu va yimile e handle exinyameni. Havambirhi va langutisa ehenhla etilweni, Abrahama a ringeta ku hlaya tinyeleti, kambe swin’wi tsandza. Ahela mbilu aku: “Andzi nge swi koti Hosi, titele ngopfu”. Kutani Xikwembu xi ku: “Hileswi vatukulu vawena va nga tava xiswona.” Abraham a chukumetile swivutiso hinkwaswo leswi a swi ri kona embilwini ya yena a tshembha Xikwembu. Ripfumelo ra yena eka Xikwembu ri tsakisile Xikwembu hi xoxe. Hambhi leswi Abrahama a a nga hetisekanga, ni tenga, Xikwembu xi n’wi vone tani hi munhu wo kala xidyoho hikwalaho ka ripfumelo ra yena.
2.
Ku hundze malembe yo tala na Sarai a ri mhika, ku ko ku fika laha a a ri na malembe ya 90, kasi Abrahama a a ri na 99 wa malembe. A vamgaha tshami swin’we tani hi nuna na nsati hi kolaho ka ku dyuhala, Xana xitshembhiso xa Xikwembu a xi ta hetiseka hi ndlela yihi? Xikwembu a xi swi vona swivutiso leswi etimilwiri ta vona, kutani xi va endzela nakambe. Xi chinchile vito ra yena ra Abram kuva Abrahama, leswi vulaka ku:” Tatana wa tinxaka to tala”.
Xinchinchile na vito ra Sarai riva Sara leswi vulaka ku: “Manana wa tinxaka leto tala”. Kutani Xikwembu xinyika Abrahamu nawu waku yimbisa vanhu va xinuna hinkwavo endlwini ya yena. Yena hi xiviri a fanele ku yimba na malandza ya yena hinkwawo. Nwana un’wana na un’wana u fanele ku yimba hi siku ra vu 8 ra ku velekiwa ka yena.
Lowu ku vile ntwanano exikarhi ka Abrahama na Xikwembu lowu a a fanele kuwu hlayisa. Lexi xi ve xikombiso xa leswaku I vanhu lava lumbaka Xikwembu. Eku heteleni Abrahama u byeriwe ku thya n’wana wa yena vito ra Isaka.
N’wana loyi a a fanele ku velekiwa hi Sara eka lembe leri landzelaka hi nkarhi lowu fanaka. Endzaku ka swona, Xikwembu na tintsumi timbiri xi endzele Abrahamu. A a thsamile emahlweni ka ntsoga wa yena na nhlikani. Xikwembu xiku: “U kwihi Sara?”, kutani xi tiyisisa leswaku Sara a a ta kuma n’wana hi lembe leri a ri ta landzela.
A hi dyondzeni Genesa 18:10-14:
“Kutani Hosi Xikwembu xi ku: “Ndza ku tshembisa leswaku ndzi ta tlhela ndzi vuya kambe haxawu hi nkarhi wolowu; Sara wa wena u ta va a ri na n’wana wa mufana”. Sara a a ri eku yingiseleni, a ri enyangweni ya ntsonga, a nga voniwi. Enkarhini lowu Abrahama na Sara a va dyuharile swinene; Sara a a hundzeriwile hi nkarhi wa ku kuma vana. Hikokwalaho, Sara a hleka a tivutisa a ku: “Xana xikoxa xo fana na mina xi nga ha tiphina xana? Tlhandlakambiri, na yena nuna wa mina u dyuharile!” Hosi Xikwembu xi ku ka Abrahama: “Xana Sara u hleka yini, a vula leswaku u hundzeriwile hi nkarhi wa ku kuma n’wana xana? Xana xi kona lexi xi nga tsanzaka mina Hosi xana? Haxawu, hi nkarhi lowu ndzi wu vekeke, ndzi ta tlhela ndzi vuya eka wena; Sara u ta va a ri na n’wana wa mufana”.
3.
Xana xitsembhiso xa Xikwembu xi nga va xi hetisekile? A hi dyondzeni eka Genesa 21: 1 – 8:
“Hosi Xikwembu xi katekisa Sara hi laha xi vuleke hakona, xi n’wi endlela leswi xi n’wi tshembiseke swona. Kutani eku dyuhaleni ka Abrahama, Sara a tika, a n’wi velekela n’wana wa mufana hi nkarhi lowu Xikwembu xi wu tiviseke Abrahama. Kutani Abrahama a thya n’wana loyi Sara a n’wi velekeleke yena evito ra Isaka. Loko Isaka a ri ni masiku ya 8, tata wa yena Abrahama a n’wi yimbisa, hi ku landza xileriso xa Xikwembu. Abrahama a a ri ni malembe ya dzana (100) loko Isaka n’wana wa yena a velekiwa. Kutani Sara a ku: “Xikwembu xi ndzi nyikile nkarhi wa ku hleka, kutani un’wana ni un’wana loyi a nga ta swi twa, u ta hleka na mina.Sara a ya emahlweni a ku”: “I mani loyi a a ta khorwisa Abrahama leswaku siku rin’wana mina Sara ndzi ta mamisa vana xana? Hi leswi, eku dyuhaleni ka yena ndzi n’wi velekerile n’wana wa mfuna!” Loko Isaka a kurile, a lumuriwa. Hi siku ra ku lumuriwa ka yena, Abrahama a endla nkhuvo lowukulu.”
4.
Ku ve ntsako lowukulu swinene loko Sara a tsumburile ku tika ka yena. Mihloti ya ntsako yi khulukile marhan’weni ya yena, hikuva a ku ri malembe yo tala na va tshembheka eka Xikwembu. A ku ri malembe yo tala Sara a ri karhi a rhukaniwa hi hlonga ra yena. Malandza ya yena man’wana a ma ri na kwalamuyu ka 5, 6, 7 wa vana, kame yena a a ri hava. Eku heteleleni Xikwembu xi pfuxeta Abrahama hi swa masangu, a tshama na Sara tani hi khale ka vuntswha bya vona, Sara a tika. Kuvile ni ntsako lowukulu swinene endyangwini loko n’wana avelekiwile, masungukati mavurile leswaku: “I mufana” Malembe hinkwawo ya ku rindzela mavile na mihandzu, kunga Isaka. Se a swi va olovela ku tsembha Xikwembu leswaku n’wa luya a tava tatana wa tinxaka leto tala. A swi olovi munghana ku tsembha Xikwembu. Kambe swavuyerisa. Hina ku tsaka lokukulu swinene loko hi vona Xikwembu xi hetisisa switshembhi so swa xona evuton’wini bya hina, Xana u nga va u nyiketile vutomi bya wena eka Xikwembu, kambe u lava ku tsukula? Dyondza eka Abrahama na Sara, kuteni u ya emahlweni. Xikwembu a xinge pfuki xiku tsikile.
5.
Swesni se hi ya eka xiphemu xaku hetelela xa vutomi bya Abrahamu. Hita dyondza eka Genesa 22:1-19:
‘Endzhaku ka timhaka leti, Xikwembu xi kambela Abrahama xi ku: “Abrahama!” Yena a hlamula a ku: “Hi mina loyi.” Xi ku ka yena: “Teka Isaka n’wana wa wena loyi a ngo va un’we, loyi naswona u n’wi rhandzaka, kutani u ya etikweni ra Moriya u ya humesa ha yena gandzelo leri hisiwaka, u ri humesela ehenhla ka ntshava leyi ndzi nga ta ku komba yona.” Hiloko Abrahama a pfuka ni mpundzu swinene, a bohelela xitshamu embhongolweni ya yena, a vita malandza ya yena mambirhi ya majaha, a teka na Isaka n’wana wa yena. Loko a tsemile tihunyi to ya hisa ha tona gandzelo, a suka a famba a kongoma endhawini leyi Xikwembu xi n’wi byeleke yona. Hi siku ra vunharhu, Abrahama u te a tlukusa mahlo, o vona ndhawu ya kona ya ha ri kulenyana. Kutani a ku ka malandza ya yena: “Salani mi tshamile kwala ni mbhongolo leyi; mina ni jaha leri ha ha ya endhawini liya hi ya gandzela, hi ta vuya hi mi kuma kwala.” Kutani Abrahama a teka tihunyi to hisa ha tona gandzelo a rhwexa n’wana wa yena Isaka, yena a khoma ndzilo ni mukwana, kutani va suka va famba swin’we. Hiloko Isaka a ku ka tata wa yena: “Tatana!” Yena a ku: “Hi mina loyi n’wananga.” Isaka a ku: “Ndzilo ni tihunyi hi leswi, kambe xinyimpfana xa gandzelo leri hisiwaka xi kwihi xana?” Abrahama a hlamula a ku: “N’wananga, loko swi ri swa xinyimpfana xa gandzelo leri hisiwaka, swi ta vona hi Xikwembu.” Kutani va ya emahlweni va famba swin’we. Loko va fika endhawini leyi Xikwembu xi n’wi byeleke yona, Abrahama a aka alitari, a veketela tihunyi ehenhla ka yona, kutani a boha n’wana wa yena Isaka, a n’wi tlhandleka alitarini ehenhla ka tihunyi. Kutani Abrahama a teka mukwana a lava ku dlaya n’wana wa yena ha wona. Kambe ntsumi ya Hosi Xikwembu yi n’wi vitana yi ri etilweni yi ku: “Abrahama! Abrahama!” Yena a pfumela a ku: “Hi mina loyi.” Yi ku ka yena”: “N’wana yoloye u nga tshuki u n’wi endla nchumu, ni ku n’wi khumba u nga n’wi khumbi. Sweswi ndza swi tiva leswaku wa xi chava Xikwembu, hikuva a wu alanga ku xi nyika n’wana wa wena loyi a ngo va un’we.” Abrahama a tlakusa mahlo, kutani a vona nyimpfu ya khuna yi phasiwile timhondzo hi xihlahla. Kutani Abrahama ya yi teka a humesa ha yona gandzelo leri hisiwaka, ematshan’weni ya n’wana wa yena. Kutani Abrahama a thya ndhawu leyi vito ra “Hosi-yita-swi-vona”; ni namuntlha vanhu va ha vula va ku: “Entshaveni ya Hosi, swi ta voniwa.” Kutani ntsumi ya Hosi Xikwembu yi vitana Abrahama ra vumbirhi yi ri etilweni, yi ku: “Hosi yi ri: ‘Ndza hlabanya mina hi xiviri hikwalaho ka leswi u swi endleke: A wu alanga na n’wana wa wena loyi a ngo va un’we. Hikokwalaho, ndzi ta ku katekisa, ndzi ku nyika vatukulu lavo tala ku fana ni tinyeleti etilweni ni sava eribuweni ra lwandle, va ta hlula ni valala va vona. Kutani vanhu hinkwavo laha misaveni va ta katekisiwa hikwalaho ka vatukulu va wena, hikuva wena u yingisile rito ra mina.” Kutani Abrahama a tlhelela laha malandza y yena a ma ri kona, va suka va famba swin’we va kongoma eBerexeba, laha Abrahama a a tshama kona.”
Xiphemu lexi xile rivaleni, xa twisiseka axizi xilava nhlamuselo. Xikwembu xite eka Abrahama: “Teka n’wana wanena Isaka leyo anga swakwe, loyi un’wo rhandzaka, uya ndzi hisela magandzelo hiyena.” Xiya-xiya hindlela leyi ikwembu xinga vurisa xiswona. Swikomba leswaku Xikwembu a xitwisisa ku tikeriwa na ku nonaheriwa loku Abrahama anga ta hlangana na kona, ku gandzela hin’wana wayena. A afanele afamba masiku manharhu nin’wana wa yena loyi an’wi rhandzaka, loyi anga swakwe ari etlhelweni kayena. Nkarhi wun’wanyana anari ekuhlekeri, vaburisana tani hi tatana na n’wana, kambe minkarhi hinkwayo a switiva, leswi aswiya ekuhumeleni. A a fanele ku aka altari hikuphuniwa hi Isaka, kutani a tshivela tihunyi. A a fanele a teka n’wana loyi wo rhandzeka, wa mafenya, an’wiboha leswaku anga fambi, a n’wi tlakula a n’wi tlhandleka etihunyiri, a teka mukwana a yina etlhelo kayena ari karhi avana kuchava embilwini yayena na le mahlaveni, a a fanele ku n’witsema nkolo avona ngati yikhuluka ehenhla ka tihunyi na marisye, ateka ndzilo a lumeka. A a ta yimela ekune a languta kupsha ka ti’hunyi na n’wana wa yona swiva nkuma. Hi kwalaho kayini a a fanele ku swi endla leswi? Hikuva a a pfumerile Xikwembu. Vakambe Xikwembu a xinwi tshembhisile kuva na vatukulu vo ringana na tiye leti hi Isaka. Hikwalaho a a tshembhile leswaku Xikwembu xita pfuxa Isaka exikarhi ka vafi. Abrahama a nga se tshama avona munhu a pfuka exikarhi ka vafe, kambe a a kholwa leswaku hambi loko adlaya n’wana wa yena Isaka Xikwembu axi ta n’wi pfuxa eku feni. A rhandza Xikwembu ngopfu-swinene. A a ri ni ripfumelo leri nga tseka-tsekiki.
6.
Hikwalaho ka yini Xikwembu xi lava xikombiso xa ripfumelo lero nonoha eka munghana wa xona Abrahama?
Xin’we xa swivangelo hileswaku Abrahama a fanele kuva matevula ya hinkwavo lava nga ta pfumela eka Xikwembu enkarhini lowu taka. Kambe na xona I xivangelo xo enta. Eka dyondzo leyi hundzeke hi vulavurile hi Xikwembu tatana loyi endzhaku ka malembe yo tala a a ta nyikela n’wana wa kwe avambiwa exihamba nweni, a fa ematshan’weni ha hina, ku hi rhwalela swidyoho leswaku un’wana na un’wana la nga ta pfumela eka yena a rivaleriwa swidyoho hinkwaswo. Leswaku Abrahama a nyikela Isaka kuva gandzelo a ku ri xifaniso xa Xikwembu lexi a xi ta nyikela Yesu Kriste tani hi gandzelo. Ku hambana hileswaku Xikwembu xinyikerile nyimpfu ematshan’weni ya Isaka, kambe a ku vanga na nyimpfu leyi nga fa ematshan’weni ya Yesu. A boheke ku xaniseka, a fa, a lahliwa esirheni.
7.
Xana wa swi lavu ku rhandza no tshembha Xikwembu tani hi Abrahama? U nga chavi, loko u swi rhandza Xikwembu xi ta ku nyika nhlohlotelo ku fana na Abrahama.
Loko hi nyiketa vutomi bya hina e Hosini, moya lowo kwetsima wu hanya endzeni ka hina. Moya lowo kwetsima wa hi fambisa ekutikeriweni hinkwako loku hi hlanganaka na konana vuto n’wini bya hina.
Loko u rhandza ku famba na Xikwembu tani hi Abrahama, khongela sweswi u byela Xikwembu hi mhaka leyi.
//////////
TAP FOR COPY (DOWLOAD) OF: Abraham xiyenge xa 2