Zakiya; Luka 19:1-10 - M2819 Bible Studies

LUKA 19:1-10

Xihlamariso xi n’wana e Yeriko. Loko tiko ra Israel va nghena kanana malembe layo tala lama nga hundza, leri hi rona tiko ro sungula leri va nga ri teka, eka nkarhi wa lowo a ri rhukaniwile hi Xikwembu. Xi tlhela xi lerisa leswaku ri akiwa na kambe, kambe u nwana a honisa xileriso lexi a ri aka hi nxavo wa n’wana wa yena wo sungula loyi a nga fa eka ntirho wolowo loko wu ya emahlweni.hambe swi ri tano, Yesu u tile emisaveni ku nga ri ku ta avanyisa vadyohi no va herisa, kambe ku va hanyisa no va ponisa. Kambe sweswi, Tintswalo ta Xikwembu Hi xoxe, ti khulukela eka Yeriko, tikhulula mahala eka wunwana na unwana loyi a lavaka ku ti amukela. Bartimiya a ri unwana wa vona na Zakiya.
A ri mufuwi, eka dyondza yo hundza Yesu u ri swa nononhwa eka mufuwi ku nghena eku fumeni ka matilo swi nga olova kamela ri nghena hi xuva ra neleta, hambi leswi swi nga kotekiki, kambe hi Xikwembu, hinkwaswo swa koteka. Laha hi vona masingita yo tano ya humelela eka Doroba leri a ri rhukaniwile. I ntiyiso Tintswalo ta Xikwembu ti fana na mati lawa cheriwaka eka swi phemu swa ku fayeka hi vudyoho eka matiko ya vutomi bya hina.Tani hi leswi a ri munhu wo koma, Zakiya a dyondzile leswaku vutomi byi lava u lwa hi matimba laha hansi ka dyambu tani hi leswi byi tikaka. A ri munhu loyi a nga vileri hi leswi vanhu va swi ehleketaka hi yena. Laha a vona nkarhi wo chela Mali nyana eka nkwama wa yena, a wu tirhisa. Hi kwalaho ka sweswo u yile laha aku hakerisiwa timali, I vi a kota ku humelela a kuma ntirho tani hi muhakerisi wa xibalo eka mpfumo wa varhoma.
Hi ku endla sweswo, tani hi leswi a ri muyuda, u endle leswaku va yuda va nwi venga. Va nwi fanisile na varhoma kutani va n’wi venga swinene, kambe sweswo a swi nwi endla nga nchumu. Vutlarhi bya yena, vurhangeri bya yena, ku nga landzeleli mahanyelo lamanene ku fana na ku nga tshembheki, swi n’wi endle a va la lulameleke ntirho lowu. Kutani a tlakuka ku hundza va tirhi kulobye, ku fikela loko a va hosi ya va hakerisiwa va swibalo. Hinkwavo a va fanele ku vika eka yena no tisa Mali ya kahle leyi va yi kolekeke, sweswo swi n’wi endle mufuwi loyi a hloniphiwaka, ku chaviwa no vengiwa hi tiko.
Xana leswi hi leswi a swi navela? Xana a tshamile endzhaku ku fana na mufuwi luya wa xihunguki? Loyi a tshoverile swinene a tata switlati swa yena no swi engetela swi Kula, loyi a nga vulavula aku; “sweswi ndzi ta tiphina hi vutomi bya nga”. E-e, a swi nga ri tano eka Zakiya. Swa tikomba leswaku a ri na vutivi byo fana na bya Solomon loyi a hlamuseriwaka eka buku ya Mudyondzisi, laha a hlamuselaka swi yenge hinkwaswo leswi a swi fikeleleke swa vutomi: Rifuwo, dyondza, xiyimo, vavasati lavo tala, kambe a hetelela a ri munhu loyi a nga enerisiweki eka hinkwaswo sweswo.
Hikwalaho ka yini hi fikelela ka mhaka leyi? Languta eka ku ti twa ka yena loko a twa leswaku Yesu u ta fanela ku endzela Yeriko. A hlamarisiwe ngopfu hi wanuna loyi. Yesu a nga ri na yindlu, a ri na xiphere xinwe xa mpahla, na xiphere xinwe xa tintanghu.
Loko a ta va a komberiwe ku hakela xibalo, u ve a lerisa u n’wana wa vadyondzisiwa va yena leswaku a ya phasa nhlampfi a pfula nomu wa yona a humesa Mali a ya hakela xibalo. A nga vanga na ku navela ku va na Mali hambi ku ri swilo swo khomeka swa misava.
Na kambe a nga ri na ku navela ku ti kuma a ri murhangeri wa tiko. A ta va a swi kotile ku fikelela sweswo hikuma a ri na matimba lawa nga tsandzekeki ku endla nchumu. A kota u basisa va nhlokonho, a hlongola mademoni, a pfula mahlo ya lava feke, a pfuxa lava feke. Ku vulavurisana ka yena na mi ntlawa ya va farisi, va saduki, va-prista, a ku ri ka vutlharhi bya xiyimo xa le henhla swinene, laha a va chava no tikuma va phikizana na yena hi swilo swo karhi. A ta kota ku fikelela xiyimo xihi kumbe xihi, kambe a ya emahlweni a titsongohata a famba hi milenge a tsemakanya matiko a ri karhi a endla leswinene hinkwako laha a ya kona. A swi tikomba leswaku a tiphina hi vutomi byo ka a nga kunguvanyeki hambi ku lawuriwa hi xi yimo xo karhi, kambe a tsakela ku va na ku rhula ka le ndzeni. Ina, hambi ntsako lowu a ri na wona a wu tlula va rhangeri hi nkwavo va vukhongeri. Ku tlurisa sweswo hi nkwaswo, hambi leswi vadyondzisiwa wa nawu wa Muxe a va n’wi tsanwile, mahungu a ya ri karhi ku hangalaka leswaku loyi hi yena Messiah loyi a languteriweke.
Xana Zakiya a nga va a swi ehleketise ku yini leswaku loyi a nga va yena loyi ku bvumbiweke ta yena, tani hi leswi a ri na swilo hinkwaswo, vu tivi byo kambisisa vanhu hinkwavo lavo kanganyisa ni va ntiyiso, hikwalaho ka xiyimo xa yena xa ntirho, kambe u ti byerile leswaku “ntsena loko ndzi nga va ku suhi na yena ndzi vona xikandza xa yena, ndzi languta mahlo ya yena, ndzi ta swi tiva leswaku hi yena ku profetiweke hi ta yena, kutani eka sweswo ndzi ta kuma ku pfuneka na Nhlamulo eka ku pfumaleka ka le ndzeni ka mina”
Kutani a hlanganela na vanhu hinkwavo lava a va rhendzele Yesu, laha vanhu vo tala a va tile ku ta a mukela ku horisiwa ka vona, kambe yena a nga lavi ku horisiwa tani hi leswi a hanyile kahle emirini a tlhela a va na matimba, u kotile ku phendla vanhu hi le exikarhi ku lava ku fikelela ekusuhi na Yena, kambe hikwalaho ka xiyimo xa yena xo koma a tsandzeka ku fikelela no vona tinhloko ta vona.
Ku tani a sungula ku ehleketa: aku emahlweni ka patu ku ni murhi wa nkuwa lowu kulu, laha matluka ni marhavi swi nga nava ku fika eka patu leri a nga ta hundza eka rona, kutani a tsutsuma emahlweni ka vona tani hi nkawa a khandziya nkuwa a khomeleta eka rhavi leri nga ku suhi na laha va nga ta hundza kona, a ti byele leswaku mahlo ya vanhu hinkwavo ma tava ma languta eka Yesu, ku hava loyi a nga ta va na nkarhi wo languta henhla eku nwi vona.
Ntlawa wa vanhu wu ya wu karhi wu tshunelela ha ka ntsongo ka ntsongo, a ti khoma no hefemula a nga hefemula a badama hi rhavi a ri karhi a rindzerile. Kutani a vona Yena, wa Nuna loyi a ri exikarhi ka ntshungu, ka ntsongo ka ntsongo a fika, a ri karhi a vulavula na vanhu hi ku hambanana exikarhi ka vona, kutani a fika ekusuhi na laha Zakiya a korhamela kona leswaku a ta N’wi languta a ri na ku navela ka mbilu leyi tshwaka ku nwi vona t ni hi leswi a nga si tshama a va ka xiyimo lexi. “oho Xikwembu xa Abrahama, xana loyi hi yena n’wana wa wena, hi yena Messiah ke?” kutani, hi xitshuketa Hosi Yesu a Yima, a languta henhla ka murhi, a langutana ku kongoma mahlo ya Zakiya, hi rito lero olova, kambe ri tele vulawuri hinkwabyo, a ku eka yena: “Zakiya, hatlisa u chikela hansi, hikuva ndzi fanele ku tshama endlwini ya wena namuntlha.”
Hi xikarhana nyana a va tani hi loyi a nga koteki ku vulavula. “Xana u swi tivisile ku yini leswaku ndzi laha henhla? Swi endlekisa ku yini a tiva vito ra mina? Xikwembu xi hlamule swi khongela swa mina! A nga va a ri,……E-e, Hi yena nwana wa Xikwembu hi ntiyiso, mukwetsimi loyi a rhumiweke ku suka Tilweni,” kutani a boha nkhancu wa yena wu tiya e xisutini, a chika eka nsinya eku rhangela Yesu ku ya ekaya ka yena, miehleketo ya yena yi ri karhi ku hlamala hinkwaswo leswi humelelaka: “u endzela e endlwini ya mina. Ku endzela yindlu ya mudyohi! Swi vula leswaku ku ni ku tshembha eka mina hi ntiyiso.”
Eka hinkwaswo a hi komiseni hungu leri. Zakiya a rhurhela Yesu eka yindlu ya yena ya xiyimo xa le henhla a lerisa leswaku va tirhi va yena va phamela Yesu swakudya swa swo nandziha ku tlurisa hinkwaswo. Leswi swi khunguvanyise ntshungu lowu a wu ri handle, va sungula ku n’wunun’wuta hi xi vona va vula leswaku: “u hambukele endlwini ya mudyohi ku va muendzi.” Vanhu lava a va tikukumuxa tani hi va landzeri va nawu wa Muxe va nga vileri no va na tintswalo eka vadyohi. I ntiyiso a va nga ri na xihoxo, kambe Xikwembu xi lava leswaku hi hanya vutomi byo tenga kambe xi lava hi pfula ma tihlo eku vona vadyohi lava nga ni ku navela ka Xikwembu evuton’wini bya vona.
Zakiya a hatlisa ku hlamula eka xivilelo xa vona xi kan’we kan’we. Se a swi tiva leswaku u amukerile Yesu evuton’wini bya yena, na kambe a lava leswaku vanhu hi nkwavo va swi tiva leswaku a nge he famba hi mukhuva lowu a hanya eka wona, a tiyimiserile ku hambana na ku kanganyisa hinkwako. Kutani a tlulela henhla a hlamula aku: “vona Hosi, ndzi ta nyika hafu ya Rifuwo ra mina eka swisiwana, loko ndzi kanganyise munhu, ndzi ta nwi tlherisela ka mune.”
A kuri hava munhu loyi a ehleketa leswaku mhaka yo tano yi nga endliwa hi mukoleki wa xibalo. Na Yesu a nga n’wi lerisanga leswaku a endla tano. A swi ri erivaleni leswaku tintswalo ta Xikwembu a ti endle singita leri kulu embilwini ya yena bya yena. Ku hlamusela leswaku u ta tlherisela lava a va kanganyiseke ka mune, a ku ri xikombiso xa leswaku a ri khamba hakunene, kambe se a komba ku tisola hikuva ku hakela ndziho ka mune a swi ri leswi nga lerisiwa eka buku ya nawu wa Muxe leswaku loko u yivile u fanele ku riha tano. Marito ya yena a ma hlamusela hi ku hetiseka leswaku se a nghenile eka mpfumo wa Xikwembu. Yesu a tiyisisa hi Nhlamulo ya yena: “Namuntlha ku ponisiwa ku nghenile eka yindlu leyi, hikuva na yena a ri nwana Abrahama. Hikuva nwana wa munhu u tile ku ta lava no ponisa leswi lahlekeke.”
A swi nga vuli leswaku Zakiya, mudyohi , se a kumile Yesu, kambe Yesu muponisi wa xiviri a kumile Zakiya loyi a lahlekeke a ri na mbilu leyi pfumalaka leyi nga le ku laveni ka Muvumbi.
Swa tsakisa ku vona leswaku hambi leswi Zakiya a ri mufuwi, Yesu a nga n’wi lerisanga ku hangalasa Rifuwo ra yena a nwi landza ku fana na Jaha ra mufuwi, kambe u swi vonile leswaku Zakiya a nga ha voni Rifuwo ra yena ri nga va ra nkoka ku tlula Xikwembu, hikwalaho a nga vona swi antswa ku ri hangalasela swisiwana, na kona nkarhi lowu taka loko a va na Rifuwo u ta ri tirhisa ku tirhela Xikwembu hi rona.
Hungu leri ra Zakiya ri hi dyondzisa leswaku vutomi a hi ku tikuma u ri na swilo swo khomeka ntsena, kambe ku va na nkateko wo tsaka ndzeni ka moya, ni ku hlangani na moya lowo kwetsima.
Ku kambisisa ko hetelela: loko Yesu a famba eka Matiko-Xikaya kumbe Doroba, u hundza a ponise mimoya endzhaku ka yena, vanhu lava nga ntshuxiwa eka mademoni, lava nga ni nhlokonho va basisiwa eka mavabyi ya vona ya tingana. Na kambe u siya vanhu lava miehleketo ya vona yi nga tala hi swilo swa le Tilweni, kutani u ve a ncinca tiko leri a ri omile ri tlhela ri va na ndlala ri va ntanga wa Eden. Xana mina na wena hi siya yini endzhaku loko hi endzela mindyangu, eswibazanini leswi hi swi khandziyaka na le mavhengeleni lama hi xavaka swilo kona, xana Ndhawu leyi hi hundzuka ka yona yi sala yi ri njhani, loko hi languta eka hinkwaswo hi nga si tlulela eka xivandla lexi nga kona hi laha ku nga heriki?

//////////