Ku khuvuriwa ni ku ringiwa ka Yesu

A. VUTOMI BYA YESU EVUHLANGINI BYA YENA

A hi hlayi ngopfu mayelano ni ku kula ka Yesu evuhlangini bya yena, ehandle ka laha hi vonaka vatswari va yena va balekeke na yena va ya Egipta loko hosi Heroda wa laha a velekeriweke kona a lava ku n’wi dlaya (Mat 2:13-18).
Ehandle ka leswo, hi kuma laha loko a rinimalembe ya 12 a a ri ni vutivi swinene hi ta Bibele, siku rin’wana eTempeleni a a burisana hi ta dyondzo ya Bibele ni varhangeri lava a va ri ni varhangeri va ta vukhongeri lava a vari ni vutivi mayelano ni matsalwa, kutani vona va n’wi hlamale ngopfu hi vutivi bya matsalwa ni ku kota ku hlamusela. (Lk 2:41-52).

B. KU KHUVURIWA KA YESU (MAT 3:13-17)

Loko a ri ni 30 wa malembe, Yesu a sungule ntirho lowu Xikwembu xi n’wi rhumeke
Yohana Mukhuvuri, xaka ra Yesu engatini, a a le ku chumayeleni emananga ya Yudiya, a rhamba vanhu leswaku va hundzuka ka swidyoho swa vona, loyi a hundzukaka a a n’wi khuvula enambyeni wa Yordana.
Hi ku endla leswi Yohana a a le ku hetisiseni ka vuprofeta lebyi tsariweke eka ku avanyisa ka 40:3-4: Ku twala rito ra munhu la huwelelaka, a ku: “Boxelani Hosi endlela emananga, khulelani gondzo enhoveni, mi khulela Xikwembu xa n’wina Minkova hinkwayo a yi seleteriwe, tintshava ni swintshabyana swi hirimuxiwa hinkwaswo, switsunga ni tindhawu leti nga fambekiki a swi hundzuke rivala.” Ku fana ni magondzo lawa a Va-rhoma va ma endleke lawa Khezari a a fambisa eka wona na a tsakile, kutani a wu ri ntirho wa Yohana Mukhuvuri leswaku a khulela ndlela ya ximoya leswaku a Hosana ya tilo yi ta famba kona. A ndlela ya ximoya leyi Vayuda a varhangeri va ta ximoya va rhangeleke tiko hi yona, a yi ri ya vukanganyisi eka Xikwembu. Yohana a endle gondzo leri endhawini leyi a ku ri ni makhele ni maribye ya swikhunguvanyiso, hi ku rhamba hinkwavo leswaku va ta ku tisoleni. A mfumu lowu a Hosi leyi a yi le ku wu tiseni eka vanhu wu vumbiwe hi vanhu lava timbilu ta vona a ti hundzukile. (Leswi a swi vuli leswaku munhu a fanela ku ponisiwa hi ku tirhisa matimba ya yena ya ntumbuluku wa nyama, kambe ntsena hi ku pfumela kutani a rhamba Hosi yi nghena mbilwini ya yena.)
Hi le ka vanhu lavaya, lava hikwalaho ka ku chumayela ka Yohana va nga pfuxeleriwa emoyeni, lava endzhaku va nga tiva Yesu, kutani a va vitana leswaku a va endla vaphasi va vanhu. ( Yoh 1:35-43).
A xivutiso hi lexi, hikwalaho ka yini Yesu a khuvuriwile hi Yohane na loko yena a nga vanga ni xidyoho lexi a a fanela ku tisola eka xona? A nhlamulu hi leswaku Yesu a a khangula ntirho wa yena erivaleni, a a le ku tisoleni hikwalaho ka swidyoho swa misava, kasi a yo hetelela, hikuva a a ri munhu, a a tiringanisa ni vanhu.
A munhu swa nwi tikela ku tipaluxa erivaleni leswaku a dyohile. Naswona ku na van’wana lava tikurisaka swinene, va ala ku timbombometa endzeni ka mati (endzeni ka rito ra Xikwembu) va khuvuriwa. Swi antswa ngopfu ku tsakisa Xikwembu ku tlula ku tsakeriwa hi vanhu. Yesu a hi vekele xikombiso. A suse nceka wa yena a pela ndzeni ka mati, a vanhu vo tikurisa va khunguvanyeka loko va vona vanhu va khuvuriwa.
Yesu a hi vekele xikombiso xa kahle, kutani hikwalaho ka xona Tata wa yena a n’wi xiximile hikwalaho ka xona. Loko a hume ematini, a matilo ma pfulekile kutani Moya lowo Kwetsima wu xikele ehenhla ka yena hi xikombiso xa tuva, kutani Xikwembu Tatana xi tiyisa hi rito leri twakalaka xi ku: “Loyi i N’wananga loyi ndzi n’wi tsakelaka”.
Hikwavo lava a va ri kona va fanele va hlamarisiwile ni ku tshukisiwa. Yesu a a nga se tiveka. A a languteka a fana ni van’wana vanhu. Kambe Tatana wa le tilweni a a n’wi tiva tani hi n’wana.
Tatana wa yena a n’wi rhumelele Moya lowo Kwetsima ku n’wi ambexa matimba leswaku a ta kota ku rhwala ntirho lowu kulu la misaveni, wu nga ntirho wa ku fa a tlhela a pfuka sirheni leswaku a kota ku ponisa vadyohi.
Xitepiso xin’wana ni xin’wana evuton’wini bya N’wana wa Xikwembu xa ku yingisa, xi pfula tinyangwa tintshwa ta makungu ya vumundzuku bya yena. Loko Yesu a a nga tekanga magoza lawa a matekeke, a ntirho wa yena a wu tave wu helele empfhukeni. Ntalo ka vana va Xikwembu a va hluvuki evutonwini bya ximoya hikuva va tshika loko va komberiwa ku teka xitepiso xa ku yingisa kutani va ala. Eka tanga ya 60 kumbe 70 wa malembe hikona va lavaka ku hlangana ni Xikwembu na se va khalabyile swinene.

C. YESU A RINGIWA HI DIYAVULOSI (Mat 4:1-4)

A hi tsundzukeni leswaku I diyavulosi loyi a ringeke Adamu na Evha ku ko va wa eku dyoheni entangeni wa Edeni. Ku sukela siku leriya a munhu a le mavokweni ya yena. A hundzuka hlonga ra yena emoyeni kutani va yingisa yena siku rin’wana ni rin’wana hi ku va nghenisa emiringweni hi ku phikelela. Yin’wana ya mihandzu ya swona hi leswaku vanhu va xaniseka ngopfu swinene. I mahlonga ya yena ya le moyeni kutani va yingisa yena.
Yesu a tele ku ta ta hi tshunxa, kambe loko a nga se hi pfuna, a a fanele ku hlula sathana hi ku ala miringo ya yena hinkwayo. Loko a yo pfumela, a a tave ni nandzu emahlweni ka Xikwembu kutani a a tava a tsandzekile ku hi rwalela ni ku hi rivalela swidyoho swa hina hi ku swi hakelela exihambanwini. Hi xona xivangelo lexi Moya lowo Kwetsima wu nga nwi yisa exivundzeni emananga laha a nga ya ringiwa hi sathana.
A ndhawu leyi nyimpi yi lweliweke kona hi le mananga, a ku hisa naswona a ku omile. Naswona a ku nga ri na munhu loyi a a ta khongelela N’wana wa Xikwembu hambi ku n’wi khutaza. Lexi a a fanela ku endla xona a ku ri ku ti lwela leswaku a nga weli eku ringiweni loko Sathana a a n’wi ringa hi kona loko a ku yelana ni vutivi bya rito ra Xikwembu ni vutlharhi bya Moya lowo Kwetsima.
Yesu a titsone 40 wa masiku. I nkarhi wo leha lowu a wu fambeke na a nga dyi. Hikwalaho ka yini Yesu a titsonile? A vana va Xikwembu va titsona leswaku va hambana ni swivilelo swa siku rin’wana ni rin’wana swa vutomi leswaku va kota ku va ni karhi wo enela ka Xikwembu. Swi ni hlamuselo wa risima, i ku tindla gandzelo ra Xikwembu.
Swi tivi leswaku sathana a le ku ku languteni, loko u fika laha unga ta karhala kumbe ku twa ndlala, hi wona nkarhi lowu a nga ta ta ku ringa hi wona. A yimele Yesu a ko a hlanganisa 40 wa masiku laha se a twa ndlala, kutani a hoxa ndzingo wo sungula hi ku: “ Loko hakunene u ri N’wana wa Xikwembu, byela maribye lawa ma hundzuka vuswa.” A ndzingo lowu a wu ri ni swiyimo swimbirhi. A xa ku sungula a tirhise xivilelo lexi Yesu a a ri na xona leswaku a n’wi phasa hi xona hikuva a xi ri xa ku enerisa ku navela ka yena leswaku loko a a tava a swi endlile a tava a na Xikwembu Tata wa yena. A wa vumbirhi a ringete ku phasa Yesu loyi a a ri ni ntumbuluku nyama, leswaku a kanakana vun’wana bya yena eka Xikwembu. A a lava ku n’wi phasa a ko a tikombisa vukwembu bya yena hi lerisiwa hi yena sathana, hi endla mahlori. Eka swona leswi hinkwaswo, Xikwembu a xi n’wi lulamisile loko xi vulavurile rito ro huma etilweni xi ku: “Loyi I N’wananga loyi ndzi n’wi tsakelaka.” A swi nga ha bohi eka yena leswaku a kholwisa sathana leswaku i N’wana wa Xikwembu hikunene.
(Hi ndlela yo fana, a swi nga bohi leswaku hi kholwisa vanhu leswaku hina hi vana va Xikwembuxona se xi hi nyike rito leri nge: “ Yoh 1:12 Hinkwavo lava nga ri amukela, lava pfumeleke eka vito ra Yena, U va nyike matimba ya ku chiwa vana va Xikwembu – lava nga tswariwangiki hi kuya hi ntumbuluku, hambi hi ku navela ka munhu, kambe va tswariwile hi Xikwembu.” Ehandle ka leswo, loko hi amukerile Yesu tani hi muponisi, a Moya lowo Kwetsima wu pfumelelana ni moya wa hina leswaku hi vana va Xikwembu (Rom 8:16)
Yesu a nga endlanga mahlori hi xikongomelo xo lava ku fikelela ku navela ka yena, kambe ntsena ku lava ku katekisa van’wana. Naswona a nga endlanga mahlori loko a nga pfumeleriwanga hi Tata wa yena wa le tilweni. Sathana a ye emahlweni ku ringa Yesu leswaku a ta endla swilo leswi lwaka ni ku rhandza ka Xikwembu. Loko Yesu a a yo swi endla a tave a dyohile. A ku tave ku ri kona ku hela ka ntirho wa yena, kutani hina a yi tave hi ri ni makumu ya ku lova hi laha ku nga heriki. Xana Yesu a swi kotise ku yini ku hlula ku ringiwa ka yena? A nga swi kotanga hi matimba kumbe vutlharhi bya yena, kambe a yo hlamula ntsena leswi nga eritweni ra Xikwembu, ku nga leswi: hlamuselo: “Ku tsariwile leswaku munhu a nga ka a nga hanyi hi vuswa ntsena, kambe hi marito lama huma eka Xikwembu.” Sathana a a swi tiva leswaku wolowu a wu ri tiyiso kutani a nga ha tlhelanga a n’wi ringa hi wona.
Leswi I xikombiso eka vafundhisi, lava hi sonto va yaka eku xumayeleni ka rito ra Xikwembu, kambe va nga ri hanyi ku sukela muvhulu kuya fika muqhivela.
Sathana a ngi n’wi tshikanga ni ku rhula Yesu endzhaku ka ndzingo lowu, a yo cinca muxaka wa ndzingo.

Mat. 4:5-7

Un’wana a nga hleketa leswaku sathana a a ta chava kuya eYerusalema hikuva a yi ri ndhawu yo hlawuleka ya Xikwembu, kumbe a a ta chava tempele tani hikuva Xikwembu a xi tshama exikwetsimisweni xa vukwetsimi. Sathana a nga chavi ndhawu leyi hina hi yi nyikaka risima. A nghena ni le tikerekeni laha evhangeli yi chumayeriwaka kona, a ya pfilunganyisa ya vayingiseri leswaku va ti kuma va ri ekerekeni hi miri ntsena, kambe hi moya va ri ehandle. Naswona a va tisela ku kanakana leswaku va nga pfumeri leswi va swi twaka. Hi ndlela yoleyo, a rito ra Xikwembu ro hoxiwa laha ku omeke eka vona. Yin’we ka miringo ya yena leyi a yi rhandzaka swinene sathana, i ku endla leswaku vapfumeri va solana ni ku vengana. Hi ndlela leyi wa humelela eku tshoveni ka yena ntwanano ku ko un’wana ni un’wana a ti tekela ndlela ya yena.
Lana hi n’wi vona loko a yisa Yesu exihlungwanini xa tempele a thlela a n’wi vekela mavonele ya leswaku a tlula. A tlhela a n’wi komba ni matsalwa leswaku a ta n’wi phasa, lama nge: “Loko u ri N’wana wa Xikwembu jitama! Hikuva ku tsariwile leswaku ‘ xi ta rhumela titsumi ta xona ti ku amukela emavokweni ya tona leswaku nenge wa wena wu nga tshoveki’”. Leswi tsariwile ematsalweni ka Tps.91:11-12. Yesu a a ma tiva matsalwa lawa kutani naswona a a swi tiva leswaku Tata wa yena a a ta n’wi biyelela eka ngozhi yin’wana ni yin’wana, kambe naswona a a swi tiva leswaku munhu a nge ti nghenisi enghozini hi maxivomu kutani a langutela leswaku Xikwembu xi n’wi ponisa. Yesu a tlhela a hlamula diyavulosi hi matsalwa lama nga eka Deut 6:16.
Hikwalaho ka yini diyavulosi a lava leswaku Yesu a tikombisa leswaku i N’wana wa Xikwembu? A a swi tiva leswaku i swa nkoka eka Yesu leswaku vanhu va pfumela leswaku Yesu i N’wana wa Xikwembu loyi Tata a n’wi rhumeke ku ta ponisa vanhu eswidyowheni swa vona. Loko vanhu va pfumela eka yena, a va ta ponisiwa, kambe loko va nga pfumeri eka yena a va ta lova, ni leswaku ku ta ka Yesu emisaveni a kuve kuve swa hava. Kutani sathana aya emahlweni a n’wi ringa: “Yana emahlweni, tikhorwisi, tikhorwisi. Loko wo jitama lana, a titsumi ti ta tsutsuma ti ta ta ku amukela leswaku u ehla kahle ehansi. Kutani vanhu hinkwavo lava nga ta ku vona va ta ku kholwa.” Sathana a ringetile ku ta ni maqhinga ya yena yo saseka swinene, kambe Yesu a nga pfumelaka ku endla hi ku lerisa ka yena. A tlhela a n’wi hlamula hi marito matsalwa. A a ri ni ku rhula embilwini ya yena ka leswaku eka ntirho wa yena Tatana wa yena a ta va ni nkarhi wo khorwisa vanhu hi yexe leswaku i N’wana wa yena muponisi wa misava.
Ko tala sathana a ringeta ku hi sindzisa ku endla swilo leswi lwaka ni ku rhandza ka Xikwembu. A ringeta hi matimba ku hi khorwisa leswaku yo va ndlela yi ri yin’we leyi hi nga humelelaka hi yona, kumbe ku kuma swiyimo swa le henhla, kutani loko hi nga endli, a hi nga ha yi kumi yin’wana ndlela yo fana na yona. A hi tivoneleni swinene ni kuva ni ntiyiso wa leswaku hi swi twe kahle leswi Xikwembu xi lavaka leswaku hi endla swona, huva swin’wana ka swiboho lesw hi swi tekaka a swa ha koteki ku tlheriseriwa. Loko wo tlula hi le henhla ka lwangu ra tempele, kutani u tsumbula leswaku u endle xihoxo empfhukeni, a swi nge he koteki leswaku u tlhelela exihlongwanini. Ku va vo tala lava hlakateke vutomi bya vona hi laha ku nga heriki hi ndlela leyi. Va tlula kutani va wela ehansi a tshovekela. Van’wana va sungula ku tilanguta kutani va ku: “A na ha pfuni nchumu, a ni wa nchumu mina.” Hambi swiritanu Yesu a passile xikambelo xa yena.

Mat 4:8-11

Diyavulos i muhembi. A komba yesu rifuwo ni mimfumo ya misava a ringeta ku n’wi phasa hi ku n’wi byela leswaku a ni malunghelo yo n’wi nyika swona. Hinkwaswo leswi voniwaka ni leswi nga voniwiki swi lumba Xikwembu, naswona xi nga nyika un’wana ni un’wana loyi xi n’wi tsakelaka. Wa nga vona hi laha sathana a navelaka ku dzunisiwa hi kona. A ringeta ku hi yisa endzingweni leswaku hi endla hinkwaswo leswi a lavaka leswaku hi swi endla, kambe eka swona hinkwaswo, a lava leswaku hi n’wi gandzela. I ku tirhurisa ko biha loko nga mbilwini ya yena ko lava ku gandzeriwa. Vona hi laha Yesu a n’wi hlamulaka hi kona: “U ta gandzela Hosi Xikwembu xa wena, u tirhela xona ntsena.”
An tiyiso wa rito ra Xikwembu i wu kulu ku tlula mavunhwa ya sathana. Kutani sathana a n’wi sukela. Hi loko tintsumi ti ta ta n’wi tirhela. Xana ti n’wi tirhela ndjani? Swi nga endleka ti n’wi tisela swakudya, ku fana ni leswi ti nga swi endla eka Eliya loko a hlongoriwa hi Jezabel. A mahlo ya Hosi ma le ku languteni ka vana va yona loko va ringiwa, kutani yi ta va rhumelela mupfuni hi nkarhi lowu fanelaka. Wa nga vona leswi tsariweke eka 1Va-Kot 10:13: “A mi se humeleriwa hi ndzingo lowu nga si humelela munhu, Xikwembu xa tshembeka; A xinga pfumeri leswaku mi humeleriwa hi ndzingo lowu hlulaka matimba ya n’wina, kambe loko mi ringiwa, xi ta mi nyika ndlela yo huma eka wona.”
Tani hi vana va Xikwembu a hi khutazekeni hi ku tiva leswaku Xikwembu xa ku tiva ku tsana ka hina ni matimba ya hina, ni leswaku a xi nga pfumeri leswaku hi hlangana ni miringo leyi tsandzaka matimba ya hina. Yesu a hlurile miringo, na wena u nga hlula loko u tinyiketa hi ku hetiseka ni ku veka ku tshemba ka wena eka Yena.

//////////