2008-07-08
1.
Wa amukeleka eka tidyondzo ta rivoningo ra matilo. A tidyondzo leti ta nhlayo ya 19 ti vula-vula hi riendzo ra Israel ro ya etikweni ra xitshembiso. Laha hi vona hi laha va nga hlundzukisa Xikwembu lexi a xi va tshembise ku va nyika tiko ra kahle, kutani va lava ku tlhelela a Egipita.
2.
Endzhaku ka 40 wa malembe, hinkwavu vanhu lava a va ri ni malembe ya ku sukela ka 20 ku ya ehehla, lava nga hlundzukisa Xikwembu, va file emananga. A rixaka rintshwa a ri pfuxiwile, kutani Xikwembu xi va yisa endzelekanini wa tiko ra xitshembhiso. Eka nkarhi lowu Muxe na Aroni a va file, kutani Yoxuwa a ku ri yena murhangeri wa tiko ra Israel.
3.
Hi hlaya eka Yoxuwa 1:1-11.
1 Loko Muxe nandza wa Hosi Xikwembu a lovile, Hosi Xikwembu xi vulavula na Yoxuwa n’wana Nuni loyi a a tirhela Muxe xi ku ka yena:2 “Nandza wa mina Muxe u file, kutani sweswi suka ni Vaisrael lava hinkwavo mi pela nambu wa Yordani, mi ya nghena etikweni leri ndzi va nyikaka rona. 3 Ndhawu yin’wana na yin’wana leyi mi nga ta hundza hi le ka yona, ndzi mi nyikile yona hi laha ndzi tshembiseke Muxe hakona. 4 Tiko ra n’wina ri ta sukela emananga ri ta hi le ntshaveni ya lebanoni ri ya fika ni le nambyeni luwukulu wa Yufrata, ri katsa ni tiko ra Vahiti hinkwaro ku ya fika elwandle ra Mediteraniya evupeladyambu. 5 Evuton’wini bya wena hinkwabyu a ku na munhu loyi a nga ta ku hlula; ndzi tava na wena ku fana ni leswi ni veke na Muxe; a ndzi nga ku fularheli, naswona a ndzi nga ku tshiki u ri wexe. 6 U fanele ku tiya, u va ni xivindzi, hikuva hi wena u nga ta fikisa vanhu lava etikweni leri ndzi ri tshembiseke vatata wa vona hi ku hlambanya leswaku ndzi ta va nyika rona ri va ndzhaka ya vona.
7 Mhaka leyi kulu, u fanele ku tiya, u va ni xivindzi; naswona u landzelela milawu leyi Muxe nadza wa mina a ku leriseke yona; u nga tshuki u tlula ni un’we wa yona, leswaku hinkwaku lomu u nga ta va kona, u ta kateka eswilweni hinkwaswo. 8 Kuku leyi ya nawu u nga tshuki u hambana na yona, u fanele ku yi anakanya vusiku ni hlikanhi leswaku u ta ka u nga tluli na xin’we xa leswi tsariweke eka yona; kutani u ta humelela, ni swilo swa wena swi ta ku fambela kahle. 9 Tsundzuka leswi ndzi ku leriseke swona: “Tiya, u va ni xivindzi; u nga chavi nchumu, u nga heli matimba, hikuva mina Hosi Xikwembu xa wena ndzi ta va na wena hinkwako lomu u nga ta ya kona.” 10 Kutani Yoxuwa a lerisa varhangeri va Vaisrael a ku ka vona:11“Rhendzelekani ni mixaxa mi byela vanhu mi ku: ‘Longani timbuva ta n’wina, hikuva endzhaku ka masiku manharhu mi ta pela nambu lowu wa Yordani, mi ya nghena etikweni leri Hosi Xikwembu xa n’wina xi mi nyikaka rona, mi ri teka ri va ra n’wina.
4.
Ku fana ni nkarhi lowu hundzeke, Yoxuwa a rhumele tinhlorhi leswaku ti ya kambela matshamele. Va vuye ni ndzava yo biha, leyi vulaka leswaku, a vanhu va tiko leri Xikwembu xi va nyikeke rona va va chava. A kova ni mhaka yin’we ntsena, hi leswaku a nambu lowu a va fanele ku tsemakanya eka wona a wu tele ngopfu hi mati. A ku nga ri na buluwha leri a va fanele ku tsemakanya hi rona, hambi maboti. Kambe vona a va tele ngopfu ku tlula 1000 wa vanhu, swin’we ni swifuwo swa vona leswi a va fanele ku tsemakanya na swona. Kambe Xikwembu a xi le ndleleni yo endla masingita yo fana ni lawa xi ma endleke loko vana va Israele va huma Egipta va tsemakanya lwandle ro tshuka. Kutani Xikwembu xi byele Yoxuwa leswaku a lerisa Vaprista kuva va rhanga emahlweni va rhwale areka. Loko minkondzo ya vona yi khumba mati va fanele ku yima. Sweswi hi hlaya eka ku avanyisa ka 3:14-17:
14 Kutani Vaisrael va suka emixaxeni, va ya pela nambu wa Yordani, va rhangeriwile hi vaprista lava rhwaleke areka ya ntwanano.15 Vaprista lava rhwaleke areka, va fika eYordani va peta milenge ya vona ematini (nambu wa Yordani wu tela ku fika emagangeni nkarhi hinkwawu wa ntshovelo). 16 Kutani mati lama khulukaka ma ta hi hala tlhelo ra le henhla ka nambu ma yima, ma endla ndhundhuma ma ya fika ni le muntini wa Adama lowu nga kusuhi na Saretani. Mati lama khulukaka ma rhelela ma kongoma elwandle ra Araba, ri nga Lwandle ra ku fa, ma tsemeka ma nga ha khuluki, kutani Vaisrael va pela nambu wa Yordani, ku langutana na Yeriko. 17 Loko Vaisrael va pela nambu hi laha ku omeke, vaprista lava rhwaleke Areka ya ntwanano wa Hosi Xikwembu vona a va yimile laha ku omeke.
Wa nga vona mahlori lama kulu! Loko Xikwembu xi lava ku endla nchumu wo karhi, a ku na lexi xi nga xi sivelaka ku xi endla. I Xikwembu xa matimba hinkwawu, hi xona mutumbuluxi wa swilo hinkwaswo. Loko Nambu wa Yordan wa ha omile, Yoxuwa a ake altari hi 12 wa maribye eribuweni ra nambu. Naswona a lerise murhangeri wa nyimba yin’wana na yin’wana leswaku a teka ribye eribuweni ra nambu. Loko vanhu hinkwavu va ta va va tsemakanyile, na vona Vapriste lava a va rhwale areka ya ntwanano va tsemakanyile va humela ehandle, kutani a mati mapfala endzhaku ka vona. A va teke xiboho xo tsemakanya va ya ekanana ku ya lwa va hlula va Kanana. Kutani Xikwembu xi hlamurile a ripfumelo ra vona hi ku va pfulela a nambu va tsemakanya hi laha ku omeke. Kambe sweswi a va kumeka etikweni ra valala, a ku nga ha ri na ndlela ya leswaku va tlhelela endzhaku, a Xikwembu hi xoxe a xi va pfalerile ndlela, a va ri emavokweni ya Xikwembu hi ku hetelela.
5.
A hi hlayeni eka ku avanyisa ka Yoxuwa 4:20-24; 5:1:
20 Laha Gilgala, Yoxuwa u fikile a yimisa maribye lawa Vaisrael va ma tekeke enambyeni wa Yordani. 21 Ku tani a byela Vaisrael a ku: “Eminkarhini leyi taka loko vatukulu van’wina va vutisa va tata wa vona va ku: ‘maribye lawa ma yimiseriwe yini xana?’ 22 Mi ta hlamula vatukulu va n’wina leswaku n’wina Vaisrael mi tsamakanyile nambu wa Yordani hi laha ku omeke. 23 Ni leswaku Hosi Hosi Xikwembu xa n’wina xi phyisile mati ya nambu wa Yordani mi kondza mi khupuka, ku fana ni leswi xi swi endleke eLwandle-ro-Tshwuka leri xi hi thsyileleke rona hi kondza hi tsemakanya. 24 Hikokwalaho a vanhu va misava va ta swi tiva leswaku Hosi Xikwembu xi ni matimba lamakulu, kutani va ta xixima Hosi Xikwembu xa n’wina hilaha ku nga heriki.” Kutani loko a tihosi hinkwato ta va-Amori ta le vupeladyambu ka Yordani, ni tihosi ta va-Kanana eribuweni va twa hi laha Hosi yi va omiseleke va-Israel ha kona a nambu wa Yordan, ku ko hi tsemakanyela emaphethyeya, a timbilu ta vona ti sungule ku hela timbilu, va hela matimba ni xivindzi xo lwa ni va-Israel.”
Na tshemba leswaku a va-Kanana a va ti twa na va biyelelekile hikuva a nambu wa Yordan a wu le xikarhi ka valala va vona. Kamba wa nga languta nchavu lowu loko a tinhlori ti languta hi le henhla ti vona mati ya nambu wa Yordani ma pfulekile hi le xikarhi kutani vanhu va famba laha ku omeke. Minkarhi yo tala ha n’wi chava nala, kambe wa tiva hi laha a chavaka hi kona loko a vona Xikwembu xi kombisa matimba ya xona. A va Kanana a va rhurhumela kambe Israele a a le ku tsakeni, a nchavu wu endla leswaku a vanhu va rhurhumela kambe a ripfumelo eka Xikwembu ni ku yingisa ku rhandza ka xona swi tisa ntsaku. Loko u tsahama u hanya eku chaveni, hikwalaho ka yini u nga tisoli namuntlha u va u sungula ku tshemba Xikwembu? Xi tshembi hi mbilu ya wena hinkwayo. A xi se tshama xi cinca, xa ha ri xona muendli wa masingita. Xa ha lava leswaku a vanhu va xona va hanya eku hluleni, va hanya ekanana, ku nga ri a Egipta kumbe emananga.
6.
Loko va tava va akile alitari, a ka ha ri na swilo swa risima leswi Hosi a yi va lerisile ku swi endla. A va fanele ku yimbisa a vavanuna hinkwavu: Yoxua 5:2-3:
2 Enkarhini wolowo Hosi Xikwembu xi ku ka Yoxuwa: “endla minkwana hi maribye u yimbisa Vaisrael.” 3 Kutani Yoxuwa a endla minkwana hi maribye, a yimbisa Vaisrael eGibeya-ti-Haraloti (hileswaku; “xintshambyana xa minsuvu”)
Hikwalaho ka yini va endla leswi? Loko wu ve kona eka dyondzo leyi hundzeke, u ta tsundzuka leswaku Xikwembu xi lerise Abrahama tatana wo sungula wa tiko ra Israele leswaku a yimbisa n’wana wa yena Isaka. Xikwembu xi n’wi lerise leswaku xi tava xikombiso xa ntwanano wa xona na Abrahama ni vatukulu va yena. Kutani a ntalo wa vavanuna va Israele a va yingisanga xileriso lexi. Kambe Xikwembu a xi lava leswaku kuva ni ku hambana exikarhi ka vona ni vamatiko. Hikokwalaho, a xi lava leswaku va teka xikombiso xa ntwanano na va nga se ya eku lweni ni valala va vona. Naswona leswi a ku ri xikambelo xa ku yingisa ka vona, hikuva a ku yimba a swi komba ku titsongahata naswona a ku ri swilo swa ku vava. A swi nghozi ku swi endla hikuva a masochwa hinkwawu a ma tava ma ri ni swivavo hi masiku yo tala. Loko nala a a lo va pfukela enkarhini lowuya, a va tava va nga kotanga ku tivhikela. Kambe a va khorwisekile leswaku a yi ri mhaka ya kahle ku yingisa Xikwembu ni ku xi tshemba leswaku xi va biyelela.
7.
Hi ku hantlisa a swilondza a a swi horile. Kutani va endla khuvu lowu va nga wu vitana, nkhuvu wa paseka (ku tsemakanya). Va tsundzuka siku leri va nga dyeke nkhuvu, a vusiku lebyi a ntsumi ya khombo (rifo) yi tsemakanyeke hi le henhla ka tiyindlo ta vona, kambe yi nghena eka ta va Egipta yi dlaya a vana va mativula va va fana. Leri entiyisweni ri ve siku leri va Xikwembu xi va kutsuleke hi rona eGibita. Enkhumbyini wa kona, va sungule ni ku dya mihandzu ya tiko ra xitsembiso hi khambi ro sungula. Eka siku ra vumbirhi, a mana ma yimile ku na emisaveni. Kutani Xikwembu a xi tiyimiserile ku va nyika leswi va nga ta swi vilela hi ku tirhisa mihandzu ya tiko lerintshwa (Kanana).
8.
Sweswi a ku ri nkarhi wa ku sungula ku hlongola ni ku dlaya valala va vona leswaku va ta teka tiko. Kutani Yoxuwa a ya eku hloleni ka doropa ro sungula ra Yeriko, ku ya vona leswaku ri tshame ndjani ni leswaku a nga ri tekisa ku yini. A doropa leri a ri ri ni rirhangu rikulu ro tiya. Yoxuwa 5:13-15; 6:5:
13 Siku rin’wana loko Yoxuwa a ri kusuhi ni muti wa Yeriko, u te a tlakusa mahlo, o vona wanuna a yimile emahlweni ka yena a khomile fumu. Kutani Yoxuwa a ya eka wanuna loyi a fika a ku ka yena: “Xana u yina na hina, kumbe u yima ni valala va hina xana? 14 Wanuna yoloyi a hlamula Yoxuwa a ku: “E-e, a ndzi yimi na munhu. Ndzi tile laha hikuva ndzi mufambisi wa mavuthu ya Hosi Xikwembu.” Hiloko Yoxuwa a wela hansi hi mombo, a sungula ku khongela, kutani a ku: “We n’wini wanga, xana u lava ndzi endla yini mina nandza wa wena xana.” 15 Kutani mufambisi wa mavuthu ya Hosi Xikwembu a ku ka Yoxuwa: “Hluvula tintangu, hikuva laha u yimeke kona I misva leyi hlawulekeke.” Kutani Yoxuwa a endlisa sweswo.
1 A munti wa Yeriko a wu gogiwile endzeni ni le handle hikuva a vaaki va wona a va chava Vaisrael. A ku nga ri na munhu loyi aa huma emuntini kumbe loyi a a nghena kona. 2 Kutani Hosi Xikwembu xi ku ka Yoxuwa: “Vona ndzi ku nyiketa munti wa Yeriko ni Hosi ya wona ni tinhena ta wona ta matimba. 3 Wena ni masocha hinkwawu mi fanele ku famba mi rhendzeleka munti wa Yeriko kan’we hi siku, kuringana masiku ya 6. 4 Vaprista va 7 va ta rhwala timhala-mhala, va famba emahlweni ka areka. Kutani hi siku ra vu-7 mi ta rhendzeleka munti wa yeriko ka 7, vaprista va ri karhi va ba timhala-mhala. 5 Loko mi twa va ba timhala-mhala nkarhi wo leha, vanhu hinkwavu va fanele ku huwelela swinene, kutani rirhangu ra munti ri ta wela ehansi, masocha ma nghena emuntini, un’wana ni un’wana a kongoma laha a langutaneke na kona.”
Leswi swi languteka yi ri ndlela yo kala yi nga ri yona yo lwa nyimpi ni ku teka tiko hi yona. Nkarhi un’wana nala a a ta zhama ku tshinela ku suhi ni makhumbi a cheletela minsava emakhumbini ku ko yi fika ehenhla. Kumbe swin’wana, a va tava va tirhise swigodo swa minsinya va goga hi swona a tinyanghwa ku ko va nghena. Kambe Xikwembu xi lave ku endla hi dlela leyi Israel ni valala va yena va nga ta vona voko ra xona leswaku xi teka vudumu, ku nga ri Israel. Exikarhi ka malembe lawa Yoxuwa a nga tirhela Xikwembu a dyondzile leswaku a xilo xa risima xo xi endla I ku yingisa Xikwembu. Hikwalaho ka swona, a lerise vanhu va yena leswaku va endla hi laha Xikwembu xi n’wi leriseke ha kona. Yoxuwa 6:11-15,20
11 Kutani Yoxuwa a lerisa leswaku va rhendzeleka kan’we hi munti wa Yeriko va ri ni Areka ya Hosi Xikwembu, kutani va vuya va ta etlela emixaxeni. 12 Yoxuwa a pfuka ni mpundzu swinene, kutani vaprista va rhwala Areka ya Hosi Xikwembu.13 Vaprista lava va 7 lava khomeke timhala-mhala ta 7, va rhanga emahlweni ka Areka ya Hosi Xikwembu va ri karhi va ba timhala-mhala va nga wisi. 14 Hi siku ra vumbirhi va tlhela va rhendzeleka munti wa Yeriko kan’we, kutani va tlhelela emixaxeni. Va endlisa sweswo ku ringana masiku ya 6. 15 Hi siku ra vu-7, Vaprista va pfuka loko vurhonga byi tshuvuka va rhendzeleka munti wa Yeriko ka 7 hi mukhuva wun’we. Leri hi rona siku leri va nga rhendzeleka munti ka 7. 16 Kuteloko va rhendzeleke ka 7, vaprista va ba timhala-mhala, kutani Yoxuwa a ku ka Vaisrael: “huwelelani, hikuva Hosi Xikwembu xi mi nyikile munti wa Yeriko.!
20 Kutani Vaisrael va huwelela, timhalamhala na tona ti ri karhi ti biwa. Kuteloko Vaisrael va twa mpfumawulo wa mhalamhala, va huwelela swinene, kutani rirhangu ra munti ri wela hansi, Vaisrael va nghena emuntini, un’wana ni un’wana a kongoma kwalaho a langutaneke na kona, kutani va teka munti wa Yeriko.
Leswi hi swona leswi nala wo sungula a hlurisiweke xiswona emahlweni ka Israel. A ku hlula ko sungula ku endliwe hi Xikwembu, kutani vona a va zanga va lava hambi hi ku hohlota makhumbi, kambe Xikwembu xi ma hohlotile ematshan’wini ya vona. Oh, loko Xikwembu xi endla xokarhi swi languteka ongi a swi karhati, naswona hinkwaswo swi va swi olovile. Hikwalaho ka yini hina tani hi Va-kriste hi tikuma swi hi tikela ku endla swilo hi ndlela ya Xikwembu? Minkarhi yo tala hi hleketa leswaku a maendlela ya hina ma antswa, ma vevukile, naswona ma biyelelekile, kutani hi ku endlisa xileswo hi ti kuma na hi wile kutani hi famba etinganeni.
9.
Xana a ma kona madoropa yo tiya ya valala evuton’wini bya wena, lawa ma ku sivelaka ku nghena etikweni ra xitshembiso xa le moyeni leri Xikwembu xi lavaka leswaku ri va ra wena xana?
Ma hlayeli Xikwembu kutani xi ta ku lwela loko u xi tshemba.
//////////
TAP FOR COPY (DOWNLOAD) OF: Ku nghena eKanana