A. KUWA KA MUNHU NI MUNHU LOYI A WEKE
1. Eku sunguleni Munhu (Adamu) U dyohile, kutani a Fa Emoyeni
-
-
-
-
- Dyondza matimu ya kuwa ka munhu eka Gen 3:1-6.
-
-
-
“Kambe loko yiri mihandzu ya murhi lowu nyikaka vutivi bya leswo biha ni leswo saseka , u nga tshuki u yi daya hikuva siku u yi dyaka u ta fa”. (Gen 2:17).
-
-
-
-
- Khale a mi file emoyeni hikwalaho ka swivi swa n’wina ni swidyoho swa n’wina, (Ef 2:1).
-
-
-
U nga ha kaneta u vula leswaku munhu a nga fanga endzhaku ka loko a dyohile; va kumeke va ha famba – famba, va vulavula ni Xikwembu ni swin’wana. Ina, enyameni a va tekelanga ku fa kolaho, swi ve swi humelela endzhaku ka nkarhi. Kambe tani hiloko Xikwembu xi languta xidyoho, vutomi bya vona a byi onakile (nyakapfarile) hikwalaho ka xidyoho xi ri xin’we, kutani a va ha ta ya emahlweni hi vubihi. Hikokwalaho, hi ku vulavula ka xi munhu, a swi nga ha ta koteka ku va va tlhelela eka xiyimo xa vona xa le ku sunguleni.
Vanhu hinkwavo lava va nga tswariwangiki ra vumbirhi, va file emoyeni, nawona va le ku feni emirini hi ku ntsongo ku ntsongo . Xin’wana ni xin’wana lexi xi faka, xa bola, kutani xi nyanya ku onhaka xi ya emahlweni, naswona munhu wa tsandzeka ku pfuxa xilo lexi xi feke, swivula leswaku va tsandzeka ku pfuxa xihari lexi feke. Hikokwalaho, munhu a nge swikoti ku pfuxa vutomi bya ximoya bya munhu loyi a dyoheke.
2. Vatukulu va Adamu/Masalela, va File eMoyeni
-
-
-
-
- Kutani ke, kukotisa leswi ku dyoha ku ngheneke emisaveni hi munhu a ri un’we, kutani rifu ri ngeneke hikwalaho ka ku dyoha, hi mukhuva wolowo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo, hikuva hinkwavo va dyohile.(Rho 5:12).
-
-
-
Xidyoho xa Adamu xi hundziseriwile eka vana va yena, kutani ku suka eka vona, xi hundziseriwile eka rixaka ra vanhu hinkwavo. Vanhu hinkwavo va ta laha misaveni va ri ni xidyoho.
-
-
-
-
- U nga ha kaneta u vula leswaku u munhu loyi a xiximekaka swinene, a wu dlayi, a wu yivi u hanya hi xichavo ni nsati wa wena, kambe Xikwembu xi na mavonele yo hambana: xin’wana ni xin’wana lexi xi nga ni xilavi xa xidyoho, xitekiwa tani hi lexi feke hi Xikwembu le xi Kwetsimeke, hikuva a swi nge he koteki kuva xi vuyiseriwa eku kwetsimeni. Xidyoho xi fana ni xitsongwa-tsongwana le xi dlayaka, kumbe vuxungu bya nyoka ya mamba, lebyi loko byi nghena engatini ya misiha byo n’wi dlaya.
-
-
-
Hambiloko munhu o hlwelanyana, kambe eku heteleleni, loko a nga tshunguriwi I rifu. Swi tano, xidyoho I chefu/poiseni leri dlayaka, kutani un’wana ni un’wana loyi xi n’wi nghenaka, u le ndleleni ya rifu ra miri ni rifu leri nga heriki ra moya. Hikokwalaho, Xikwembu xi tima munhu hi nkarhi wolowo a ngheniwaka hi xidyoho hi wona.
3. Munhu Loyi a nga Tswariwangiki ra Vumbirhi a nga ha Fani ni Xikwembu
-
-
-
-
- Loko Hosi Xikwembu Xi twa ku nun’hwela ka ghandzelo ra kona, yi vulavula hi mbilu yi ku: “Andzi nga ha tlheli ndzi rhuketela misava hikwalaho ka ku dyoha ka munhu, hambileswi munhu a ehleketaka swo hiha ku sukela evuhlangini bya yena. Naswona, a ndzi nga ha engeti ndzi herisa swivumbiwa leswi hanyaka, tani hi laha ndzi endleke há (Gen 8:21)
- Hakunene, ndzi velekiwile eku hombolokeni, ni mana wa mina u ndzi tswarile eku dyoheni. (Ps 51:5).
- Miehleketo ya munhu ya kanganyisa, yi tshama yi borile! Yi nga tiva hi mani ? (Yer 17:9).
-
-
-
4. Munhu Loyi a nga Tswariwangiki ra Vumbirhi U le hansi ka Vulawuri Bya Diyavulosi, Naswona, I Tata wa Yena
N’wina mi huma eka tata wa n’wina a nga Diyavulosi, kutani mi tsakela ku endla ku navela ka tata wa n’wina. A a ri mudlayi ni le ku sunguleni. A nga yimanga entiyisweni, hikuva ku hava ntiyiso eka yena. Loko a vulavula mavunwa , ú tikomba lexi a nga xona, hikuva I muhembi, ni tata wa mavunwa (Yoh 8:44).
5. Munhu Loyi a nga Tswariwangiki ra Vumbirhi I Nala wa Xikwembu
Langutisa eka Yoh 8:44 swi tano: Tani hileswi diyavulosi a nga nala wa Xikwembu, naswona munhu I n’wana wa yena, munhu I nala wa Xikwembu loko a nga se na tswariwa tani hi n’wana wa Xikwembu.
Vanhu ndzin’wina la va nga tshembekiki, xana a mi switivi leswaku ku rhandza swa misava swi vula kulwa na Xikwembu xana ? Hikokwalaho, loyi a ti nyiketaka eku rhandzeni ka swa misava , u ti endla nala wa Xikwembu.(Yak 4:4).
Tani hileswi vanhu hinkwavo lava va nga tswariwangiki ra vumbirhi va nga swiphemu swa swilo swa laha misaveni, hi ma ehleketelelo ni mintirho, I vanghanu va misava, kutani I va lala va Xikwembu.
Kuva ni “mintirho yin’wana leyinene”, ku ringeta ku xavelela Xikwembu, swifana ni munhu loyi a ringetaka ku ku xavelela nala wa yena a ri ehandle ka rithangu; Xikwembu u nge xi xaveleli. Loko u nga nyiketi vutomi bya wena eka Xona, u nala wa Xona, kutani mintirho ya wena leyinene Xi ta yi hoxa etaleni; ya nhunwa.
6. Munhu Loyi a nga Tswariwangiki ra Vumbirhi U le Hansi ka Ndzhukano
Gal 3:10 Hinkwavo lava titshembaka hileswi va hlayisaka Nawu, va le ku rhukaniweni. Hikuva Matsalwa mari “Un’wana ni un’wana la tsandzekaka ku hlayisa ni ku endla hinkwaswo – kwaswo leswi tsariweke eBukwini ya Nawu, u le ku rhukaniweni.”
7. Vukarhi ni Ku Avanyisa Ka Xikwembu Swi le Henhla ka Munhu Loyi a nga Tswariwangiki ra Vumbirhi
Sweswi ke, vukarhi bya Xikwembu byi vonaka byi huma hi le tilweni , byi wela ehenhla ka vubihi ni vuhomboloki hinkwabyo bya vanhu lava sivelaka van’wana ku tiva ntiyiso , hikwalaho ka ku homboloka ka vona.( Rho 1:18).
Kambe há switiva leswaku, hinkwaswo leswi Nawu wu swi vulaka, wu swi kongomisa eka lava va nga ehansi ka Nawu; leswaku milomo hinkwayo yi miyetiwa, kutani misava hinkwayo yi vekiwa ehansi ka vuavanyisi emahlweni ka Xikwembu, (Rho 3:19).
8. Munhu wa Tsandzeka Ku tlhela a ti Vuyisela a Va Loyi a Kwetsimeke/Loyi a Lulameke/Loyi a Hetisekeke Emahlweni ka Xikwembu
Hikuva akuna munhu ni un’we loyi a nga ta hlayiwa la lulameke emahlweni ka Xona hi mhaka ya leswi a nga endla hi ku lerisa ka Nawu, ntiyiso wa kona hileswaku Nawu wu komba lexi ku dyoha ku nga xona..(Rho 3:20).
Xi hi ponisile. A ku nga ri hi mhaka ya mintirho leyo lulama leyi hina hi hexe hi yi endleke, kambe Xi hi ponisile hi tintswalo ta Xona , hi ku hlantswiwa loku endlaka leswaku Moya lowo Kwetsima wu hi nyika ku tswariwa ra vumbirhi, ni vutomi lebyintshwa. (Tit 3:5).
B. XIYIMO XA N’WANA
Kambe loko nkarhi wa kona wu nga si fika, matiko ya tihosi letimbirhi leti ti mi chavisaka , ma ta va marhumbi.(Es 7:16).
Xin’wanana lexintsongo a xi nge swikoti ku dyohela Xikwembu, hikuva a xi ku tivi ku rhandza ka Xikwembu. Vuphukuphuku bya xona ni ku va xi nga yingisi vatswari va xona a hi ku dyohela Xikwembu. Loko xi ri karhi xi kula, xi sungula ku tiva Xikwembu ni ku rhandza ka Xona. Loku se a endla leswi a switivaka leswaku I kulwa ni rhandza ni Xikwembu, se o dyoha, kutani rifu ri nghena eka yena hi laha ri ngheneke hakona eka Admu na Evha. Kolaho u sungula ku va mudyohi . Loko a hari ntsongo, u va a nga ri na nandzu hambi leswi a nga na ntumbunuku wa xidyoho xa Adamu. Kuri leswi swi endleka eka ntagha yihi, I Xikwembu ntsena xi swi tivaka. Loko swi va swi endleka, u boheka ku tswariwa ra vumbirhi leswaku a vuyelelana na Xikwembu , nikuva a hundzuka n’wana wa Xikwembu ni mu aka tiko wa Mfumo wa Xona lowuntsha.
//////////