LUKA 16:19-31
Eka tsalwa leri hi kuma Xo sungula eku humelerisiwa ka leswi hi nga swi langutela ka endzhaku ka rifu. Ri hi byela leswaku Xikwembu xi na vulawuri eka mimoya ya va fi ku fana na leswi Xi nga na vulawuri eka lava hanyaka. Xilulamisile swi vandla swi mbirhi swa mimoya ya tinxaka hinkwato endzhaku ka rifu; lexi nwana xivandla xi vuriwa xivandla xa vafi kumbe tiva ra Tihele, leri i khotso leri nga riki na makumu ra lava lahlekeke, lava nga nghenangiki hi nyangwha leyi Xikwembu xi yi lulamiseke, ku nga Vito ra Yesu. Kasi leri nwana kaya leri nga kona hilaha ku nga heriki leri Xikwembu Xi ri tumbuluxeke, leri vitaniwaka “Exifuveni xa Abrahama’’. Na kambe ku vitaniwaka leswaku hi le Tilweni, Kasi kahari na mavito lama ku tivisiwa ka swona eka Ndhawu leyi yo kwetsima no vangama, hi laha Xikwembu na ma vandla ya tintsumi swi tshama ka kona. Kuna swi vandla swi mbirhi swa makumu swa Moya wa munhu endzhaku ka rifu.
Xikanwe kanwe loko munhu a fa Moya wa yena wu rhumeriwa eka Xinwe xa swi vandla leswi. Munhu a nga na vulawuri eka leswi humelelaka endzhaku ka rifu, tani hi leswi Rito ra Xikwembu ri swi vulaka eka vaheberu 9:27 “tani hi leswi ku lulamisiweke leswaku vanhu va fa kanwe, kutani endzhaku ka swona ku ta ku avanyisiwa’’. Xikwembu xi funghile leswaku munhu u nwana na u nwana u ta fa, kutani endzhaku ka sweswo wa avanyisiwa leswaku u amukeriwa eka Kriste kumbe E-e, kutani loko a nga faneriwi hi Yesu xikanwe kanwe u cukumeteriwa etiheleni.
Mahetelelo yo sungula lama nga vuriwa ka eka mhaka leyi, hi leswaku a ku na Xivangelo xo chava lava Feke. Na kambe a ku na Xivangelo xo endla leswi lavo tala va swi endlaka esirheni ra mufi eku boxa mbhovo lowu va ehleketa ka leswaku mufi u ta hefemula kumbe ku humesa Moya wa yena hi kona, loko munhu a fa Xikwembu xi teka Moya wa yena Xikanwe kanwe, hinkarhi wa nkosi wa yena wo lahliwa, Moya wa yena wule etiheleni kumbe etilweni, miri wa yena hi wona wu salaka na swona wu ta bolela kwala ntshurini, kumbe esirheni. Na kambe a swi pfuni nchumu ku lahla munhu esirheni ni swiambalo swa yena na swakudya swi vekiwi tlhelo ka sirha leswaku a t a dya hikuva Moya wa yena a wa ha voni no tiva nchumu eka leswi humelelaka esirheni ni hi nkarhi wo lahliwa ka yena.
Hi nga si vulavula hi xitori lexi, hi nga languta eka swi yenge leswi mbirhi swa matsalwa lama vulavula ka hi Tihele. Nile ka tesitamente ya khale ha hlaya hi Xivandla xa vafi laha ku nga ta avanyiseriwa lavo homboloka kona ku nga Esaya 66:24: “va ta huma va ya vona mintsumbu ya vanhu lava va ndzi hundzukeleke. Swivungu leswi swi yi dyaka a swi nga fi, hambi wu ri ndzilo lowu nga ta yi hisa a wu nge timeki, kutani mintsumbu leyi yi ta hlambisa timbilu ta vanhu hinkwavo.’’
Na kambe hi tlhela hi swi vona eka tesitamente leyi ntshwa eka evangeli ya Marka 9:43, 44: “loko voko ra wena ri ku khunguvanyisa, ri tseme; swi nga antswa loko u nghena evutonwini u ri xilema, ku ri na ku ya etiheleni, endzilweni lowu nga timekiki, u ri na mavoko mambirhi.’’
Hi nga languta na matsalwa lawa ya kombisaka ntsako ni leswo saseka leswi nga ta va kona etilweni.
Hi hlaya eka 2 Vakorinto 5:1: “ha swi tiva leswaku loko ntsongo lowu hi nga eka wona, wu nga miri wa hina wa la emisaveni, wu onhakile, hi ni vuako lebyi Xikwembu xi hi lunghiseleke byona, yi nga yindlu leyi nga akiwangiki hi mavoko.’’
Hi hlaya na kambe eka Nhlavutelo 21:3, 4: ndzi twa rito leri kulu leri humaka exiluvelweni ri ku: “vonani, vuako bya Xikwembu byi le vanhwini. Xi ta aka na vona, kutani va ta va vanhu va xona,”
Hi ta tlhela hi dyondza matsalwa manwana lama vulavula ka hi swi vandla leswi mbirhi, ku nga xivandla xa ku kwetsima na xivandla xa mahlomulo.
Hi nga languta eka tsalwa ra hina ra nhloko mhaka. Hikwalaho ka yini mufuwi a yile xivandleni xa va fi kasi Lazaro a nghenile etilweni? Nhlamulo hi leswaku u nwana a ponisiwile hi ngati ya Yesu kasi u nwana a nga ponanga. Xivutiso hi leswaku hikwalaho ka yini u nwana a ponile kasi u nwana a nga ponanga? mahanyelo ya vanhu lava mbirhi hi nkarhi wa vona wa ku hanya ya nyika Nhlamulo.
Hi nga languta ro sungula hi vutomi bya mufuwi: a hi byeriwanga hi vito ra yena kumbe hi leswi vito ra yena ringa tsariwangiki ebukwini ya vutomi ya Xikwembu. Yesu u ri a fumile, a hanya vutomi bya ku tiphina, a ambala tinguvu ta xiyimo xa le henhla, a tiphina swinene hi vutomi. Swi ti komba swinene leswaku a ri na yindlu ya xiyimo xa le henhla leyi sirheletiweke hi makhumbi na masekuriti lawa a ya rindza yindlu leswaku ku nga vi na munhu loyi a nga nwi nghenelaka, tinyanghwa ti tshama ti pfariwile Vusiku ni nhlikani. Loko a nga tshika a vabya a kota ku hakela madokodela na va ongori va xiyimo xa le henhla no endzeriwa hi maxaka va nghana eku nwi tiyisa, a nga pfumalanga nchumu eku hanyeni ka yena nchumu wu nwana na wu nwana lowu a wu lavaka a wu fikelela hi ku olova. A ri munhu wo kateka hi ntiyiso evutonwini. Tintswalo ta Xikwembu a ti ri ka yena, hikuva hinkwaswo leswi nene hi pfumeleriwa hi Xikwembu ku swi kuma, swi huma ka Xona.
Kambe, munhu u hombolokile, hikwalaho hi nge pimi vutomi bya yena hi leswi a swi hlengeleteke loko a ha ri la misaveni. Eku tswariweni xivumbiwa xa muxaka wa xona xa ntumbuluko, xi kongoma ku ya fika makumu ka misava. Munhu a nga fani na swi fuwo kumbe swihari leswi tumbulukaka endzhaku swi nyamalala swi nga ha vi kona. Hikwalaho, loko hi ta kota ku kambela vutomi bya munhu leswaku enkarhini wa ku hanya ka yena u hanye vutomi byo koka mahlo kumbe E-e, hi fanele ku languta vutomi bya yena ku suka eku tswariweni ka yena ku fika eku heleni ka byona ku ya makunwini ya vutomi.
Hikwalaho a hi fambeni na Yesu emianakanyweni ya hina, hi fambisiwa hi tidyondzo ta yena, loko hi nga languta nyangwha ya rifu na muxaka wa vutomi lebyi mufuwi a byi tokoteke endzhaku ka loko Moya wu hambanile na ntsumbu wa yena. Hi nghena Eka xiyenge xo xaniseka xa maxangu na ku vaviseka ka mbilu hi malangavi ya ndzilo, hi twa ni ku nhunhwa ka mintsumbu leyo bola leyi dyaka hi swi vungu leswi nga feki, hi tlhela hi twa na minkosi ya magidigidi ya mimoya ya vanhu. A va na ku wisa, na ku balekela eku etleleni ku hava. Ku hava na unwe a va languta ka no va yingisa, ku hava na kambe loyi a va chavelela ka, u nwana u sola u nwana hikuva a nwi nghenise eka vudyoho, lava a va dya va tsaka swinwe sweswi i va lala, hinkwavo va funengete hi munyama ni ku getsela ka meno tani hi leswi va tsanwile ku vonakala ka Xikwembu. Lexi vaviseka ngopfu hi leswaku Xikwembu a xi endzeli xivandla lexi xa maxangu hikuva vanhu va xona a va kona kwaleno.
Kutani sweswi, loko hi famba exikarhi ka lava khotsiweke, Hosi Yesu u hi komba hilaha mufuwi loyi a nga hanya vutomi byo tiphina a rilaka hi ku xaniseka a ba khumbi hi tintiho a ringeta ku huma eku vavisekeni loku a nga kona, kambe a ti kuma a wele kambe eka tiva ra ndzilo ni Swivungu leswi dyaka nyama ya yena. Kutani u huwelela aku: “Mina ndzi nga xihunguki! Vutomi bya mina bya le misaveni a byi kumile, byi hahile hi xihatla, kambe ndzi fanele ku xaniseka eka xivandla lexi vutomi hinkwabyo, minkarhi leyo tala va vanuna lava rhumiweke hi Xikwembu va ndzi khongotele ngopfu leswaku ndzi hundzuka, kambe mina ndzi va hleka, sweswi ndzi tiluma ririmi hi ku tisola eka leswi ndzi swi endleke.’’
Kutani a languta e henhla eka mpfhuka wo leha a vona Abrahama a tshamile na Lazaro a tiseketela Exifuveni xa yena va tikomba va ntshuxekile swinene, xikanwe kanwe a ehleketa ku huwelela hi rito leri tlakukeke: “Tatana ndzi twele vusiwana u rhuma Lazaro a ndzi kela mati hi xintiwhana a ta tsakamisa ririmi ra mina hikuva ndza xaniseka hi malangavi ya ndzilo.’’ Kambe Abrahama a hlamula aku: “Nwananga, tsundzuka leswaku hi nkarhi wa wena wa ku hanya u amukerile leswinene, kambe Lazaro a amukela leswi vavaka, kambe sweswi wa chaveleriwa halenu kambe wena u le ku vavisekeni. Handle ka sweswo, ku na tiva leri kulu exikarhi ka hina na nwina, lava nga eka nwina a va koti ku pelela halenu, na lava nga eka hina a va koti ku pelela kwaleno.’’
Ohoo, ndza tshemba eka nkarhi wolowo mufuwi a ehleketa hilaha a hamba a vona Lazaro a tshamile nyangweni ya yena eku kombela. Kambe a nga ri na mhaka na yena nkarhi wunwana a nwi monya. Lazaro yena a tshamile a twa ndlala ni torha ku ri hava loyi a nwi pfunaka.
Loko a ha ya emahlweni a anakanya swoleswo a ehleketa leswaku emisaveni u siyile vamakwerhu va ntlhanu lava na vona va yaka emahlweni va hanya vutomi byebyo, a ehleketa leswaku na vona va ta tikuma va wele eka xivandla lexi xo vavisa, xa ku getsela ka meno loku nga heriki, handle ka loko va nga tisola va hundzuka, kutani a endla xikombelo xinwana eka Abrahama: “Sweswi ndza ku khongela Tatana rhuma Lazaro a ya eka yindlu ya Tatana ndzina va makwenu va ntlhanu ku ya va lemukisa hi xivandla lexi leswaku va nga fiki halenu hikuva ka xanisekiwa swinene.’’ Kambe Abrahama a hlamula: “Va na Muxe na va profeta, a va yingise vona.’’ “E-e Tatana,” a hlamula, “kambe loko ko pfuka loyi a feke va ta nwi yingisa va hundzuka.’’ Kambe a nwi hlamula: “Na kambe leswaku loko va nga yingisi Muxe na Vaprofeta hambi ku nga Pfuka loyi a feke va nge nwi yingisi”. Loko hi hundzuluka hi tshika vafi na xivandla xa vona xo xanisa xa Tihele ni mufuwi eku vavisekeni ka yena.
A hi languteni sweswi eka vutomi bya Lazaro. A kumeka a tshamile enyanghweni wa mufuwi a ri ni swilondza emirini wa yena a khomiwa hi torha na ndlala kambe a nga chaveleriwa hi munhu, ni le ku feni ka yena a nga kumanga na nkosi wa xiyimo xa le henhla; ntiyiso hi leswaku u hanyile vutomi byo tika lebyi ku nga hava loyi a nga byi tiyiselaka. Munhu loyi a ta nwi languta eka xiyimo xa yena a ta vula leswaku Lazaro a rhukaniwile hi Xikwembu, E-e kambe loko a fa hinkwaswo swi hundzuka.
Xikwembu xi rhuma tintsumi ta xona ku ta teka Moya wa yena, Moya lowu nga wa Xikwembu. Ti nwi rhwala ti nwi yisa etilweni eka Abrahama loyi a nga fika a nwi amukela a nwi chavelela, mihloti leyi a tshama a rila hikwalaho ka ku xaniseka yi hlanguriwa eka yena, vutomi bya ku saseka no tiphina se byi sungula eka yena, swi ta va tano ku ya hilaha ku nga heriki, u ta tshama na Xikwembu ni vanhu hinkwavo lavo lulama. Lava hundzukeke va landzela Yesu enkarhini wa vona wa ku hanya. Sweswi u hlayisekile a nga ka a nga ha hlangani na vuvabyi, hambi ku ri vudyoho kumbe ku hlaseriwa hi nala dyavulosi.
Xana eka lava mbirhi hi wihi loyi hinga nwi vulaka leswaku a katekile hi ntiyiso.
Hi ntumbuluko a hi hinkwavo vafuwi lava nga ta ya etiheleni, kumbe swisiwana hinkwaswo swi nga ta ya etilweni. Abraham was one of the richest men in the land where he lived, nevertheless he went to heaven. (Kasi hi tlhelo rinwana ha kuma xisiwana xi ri karhi xi venga Xikwembu, xidyoho xinwe lexi ntsongo va nga xikumaka va xi khoma hi mavoko mambirhi.) Kambe eka vanhu vo fuma, Hosi Yesu u ri: “Swi ta nononhwa eka mufuwi ku nghena eku fumeni ka matilo, swi nga olova kamela loko ri nghena hi xuva ra neleta’’ (Luk 18:25) Hikwalaho ka yini swi ri tano? Hi nga languta swi vangelo swinharhu swa mhaka leyi.
Xo sungula hi leswaku mufuwi u na nkarhi lowu ntsongo wo ehleketa hi Xikwembu no xitirhela. Rifuwo hinkwaro ra yena hi rona a nga na nkarhi wa rona. U fanekele ku langutela tihomu, timbuti, tinyimpfu, yindlu, movha na swinwana swo tala swa yena. U fanele ku hakela va tirhi va yena a lulamisa swiphiqho swa vona, nkarhi wunwana a teka vavasati vo tala a va na vana vo tala kutani hinkwavo va lava nkarhi wa yena, hikwalaho ka sweswo a nga na nkarhi na Xikwembu.
Xivangelo xa vumbirhi hi leswaku u na minkarhi yo tala ya ku tiphina leyi yivaka nkarhi wa Xikwembu u endla minkhuvo yo tala ku rhamba vanghana leswaku a ta va tsakisa, na vona va engeta va nwi rhamba eka minkhuvo yo tala. U ta famba ti ndhawini to tala tani hi leswi a nga na timovha to tala na petirolo yo tala na Mali yo tala.hikwalaho vutomi lebya ku va bizi byi endla leswaku dyambu ri hatlisa ku pela eka yena swi endla leswaku nkarhi wa Xikwembu wu va hava eka yena.
Xivangelo xa vunharhu hi leswaku mufuwi a nga ti twa a nga ri na Xivangelo xo lava Xikwembu, hikuva u na swakudya swo tala, yindlu yo saseka, mubedo wa xiyimo xa le henhla, dokodela ra xiyimo xa le henhla, ni ku oloveriwa kuya eka swibedlele swa le henhla, va nghana vo tala vo hungasa na vona, masekuriti yo nwi rindza loko a etlele, hikwalaho a nga voni vunkoka bya Xikwembu eka yena.
Leswi swi endla leswaku a nga vi na nkarhi wo ehleketa leswi nga humelelaka eka yena loko a hundzile emisaveni. Loko u nwana a nga ringeta ku vulavula na yena a nga nwi hleka ntsena, kumbe a ku sweswo swi ta voniwa eka nkarhi lowu taka, ku fika loko vutomi bya yena byi fika makumu.
U nga fananisa swi yimo leswi mbirhi xa Lazaro na xa mufuwi, Lazaro a nga ri na swilo swo tala leswi a ta heta nkarhi ku ehleketa hi swona, hikwalaho a nga va na nkarhi wo tala wo ehleketa hi Xikwembu no vulavula na xona hi ku khongela, a ti tshembele eka Xikwembu ku nwi hlayisa siku ri nwana na ri nwana.
Hi nga fikelela makumu hi mukhuva wihi eka swi fananiso leswi mbirhi? E-e hinga tiphina hi leswi Xikwembu xi hi katekisaka hi swona. Kambe hi fanekele ku veka Xikwembu e henhla ka ku kateka hinkwako loku xi hi nyikaka kona, e henhla ka vanghana va hina va rixaka ra hina hi fanele ku tshemba Xikwembu ku tlula hinkwaswo hambi ku ri vu swi koti hinkwabyo lebyi hi nga vaka na byona. Ku fana na Abrahama loyi a nga tshemba Xikwembu hi mbilu hinkwayo ya yena. Hikwalaho Xikwembu xi nwi katekiseke hi Rifuwo lero tala hikuva xi swi tivile leswaku a nge Namarheli Rifuwo ra yena a rivala ku xi gandzela hikwalaho ka Rifuwo ra yena.
Nhlamulo ya kahle ya Xivutiso lexi nge: hi wihi eka lava mbirhi loyi a katekeke ku hundza u nwana, la nga naveriwaka, eka hinkwaswo leswi, hi ku pima Mahetelelo, vutomi bya Lazaro byi na vusweti no pfumala swo khomeka swa la misaveni, kambe hikwalaho ka vutomi byo va na Xikwembu u va la katekeke hi ndlala ya xiyimo xa le henhla hambi loko swi nga vonaki hi nkarhi wolowo, hi tlhelo ri nwana swi nga languteka onge ku va hi va na leswa kahle eka vutomi lebyi a hi leswi amukelekaka, kambe ku fanisela ka Yesu eka mhaka leyi a ku ri leswaku ku rhandza ka Xikwembu hi leswaku hi katekisiwa ha hari kona kwala emisaveni ntsena loko ku ri Rifuwo ra hina ri nge vi xisirhelelo xa leswaku hi nga gandzela Muvumbi kutani hi lahlekeriwa hi leswi kulu leswi hi yimeleke endzhaku ka vutomi bya laha misaveni.
Eku heteleleni, hi nga yingisela eka Nhlamulo yo hetelela ya Abrahama. U hlamule leswaku loko munhu a nga yingisi eka marito lawa tsariweke enawini wa buku wa Muxe na va Profeta, i.e. Tesitamente ya khale ku nga rito ra Xikwembu, munhu wa loye a nga ka a nga hundzuka hambi ku nga pfuka munhu la feke ku ya vulavula na yena, hikuva Xivangelo xo ka munhu wa loye a nga ti nyiketi eka Xikwembu a hi leswaku rito ra Xikwembu a ri chumayeriwi hi ndlela yo khorwisa kambe hi leswaku munhu wa loye a nga ti yimiselanga ku amukela rito ra Xikwembu no lava ku ti veka eka vulawuri bya Xikwembu hikuva a lava ku tilawula e matshanwini ya Xikwembu. Hikwalaho a hi pfumeleni eka matimba ya Xikwembu eku vuyisela vanhu eka Xikwembu.
//////////