EKA CHAPUTARA YA 12 KU FIKA KA 15:13, PAWULO U KOMBISA KU HANYA KA VA KRISTE
AD. VAKRISTE TANI HI GANDZELO LERI HANYAKA (12:1-8)
Tani hi leswi Kriste a nga nyikela vutomi bya yena tani hi gandzela leri hanyaka ku xavela vanhu va yena eku ponisiwa loku ko hlamarisa, Pawulo a kondletela va Kriste leswaku va nyikela vutomi bya vona tani hi gandzela leri hanyaka eka Yena. Leswa swa fanela leswaku va pfumela tani hi loko ku ri xikombiso xa ku twisiseka. Ku hanya vutomi byo tenga hi leswi nga to tsakisa Hosi. Tani hi leswi eminkarhini leyi hundzeke ku nyikela swifuwo tani hi magandzelo e alitarini aku ri ndlela yo dzunisa Xikwembu. Endlelo lero ra magandzelo ya vona aswi fanekisiwa ni ku dzunisa Xikwembu hi thlelo ra ximoya.
Ku twisisa leswi tsakisaka Yena, mukhuva lowu va ehleketa ka ha wona wu fanele ku pfuxetiwa hi vuntshwa. Miehleketo ya le ndzaku a ku ri ya xinyama leyi ti lavelaka swa yona ntsena, kambe Maendlelo lama ntshwa ya ku fambisa hi moya hi lawa landzelaka ku rhandza ka Xikwembu. Tani hi leswi rito leri tsariweke ra Xikwembu ri nga koteki ku tirhana na nchumu wihi kumbe wihi, hikwalaho moya wo kwetsima hi wona wu byisaka miehleketo no komba Maendlelo hi nkwawo ya Xikwembu eka vutomi bya va Kriste, hi fanele ku tshembela eka moya lowo kwetsima ni miehleketo leyi pfuxetiweke ku tsundzuxiwa ha Yena leswaku hi swihi leswi lulameke ni leswi hoxekeke e mahlweni ka Xikwembu. Kongomelo I ku dyondzisa mianakanyo leyintshwa ku fika eka ku hetiseka.
Hi ku endla leswi, I swa nkoka ku va na mianakanyo leyi tengeke ni vonelo lerihlantswekeke ra wena nwini ku nga ri ku ti anakanya swa wena ni leswi u nga kotaka ku swi fikelela evutonwini ni le ka mugangawa wena. Hi ku tirhisana na va Kriste kulobye,I, I swa nkoka ku tiva leswaku ku tiva leswaku Xikwembu xi cherile tinyiko to hambana hambana eka va Kriste kulobye,I na kona va nwana va nga va na tinyiko leti kulu ku hundza wena, Kereke yi fanekisiwa na miri wa munhu lowu nga na swirho swo tala, matihlo,tindleve,nhompfu,mavoko,tintiho,milenge ni swo hambana hambana, xirho xi nwana na xinawana lexi nga mirini xi tumbuluxiwe hi Xikwembu leswaku xi tirha ntirho wa xona emirini leswi nga ta vuyerisa miri hinkwawo.
Tinyiko ta moya hi leti:
• Vaprofeta lebyi kunga rito ra Xikwembu leri taka ka munhu laha a faneleke ku ti amukela hi ku pfumela.
• Ku tirhela: loyi a tirhelaka a tiveke hansi ka lava a va tirhelaka tani hi laha Kriste a swi endleke. A tshembeka no va na ripfumelo leri hetisekeke. A karhi a swi anakanya leswaku Hosi yite: “ku na ku kateka eka ku tirhela ku tlula ku tirheriwa’’.
• Ku dyondzisa: loyi a dyondzisaka a tinyikela nkarhi wo dyondza rito leswaku a ri vula hi ndlela leyi faneleke ni leswaku a ta kota ku lemukisa eka tidyondzo leti hambukeke.
• Kunyika no komba mintirho ya tintswalo: kuna na lava Xikwembu xi va katekiseke eka swa le mandleni ni ka Cuma lexi nghenaka eka vona, hi mukhuva wa lowo a va vi ni moya wo nyika eka lava pfumalaka. A va hlayisi leswi lavelaka ka vona ntsena va nga vi na makwanga.
• Ku hlohlotela: loyi a hlohlotelaka va nwana ave na ku twisisa emhakeni yo twela vusiwana, na kambe a va na ku twisisa leswaku ku tsana loku tisiwa ka hi maxangu I ka muxaka wihi, na kambe a ve xikombiso lexinene xa ku hlula miring na kona a kota ku tsaka ehosini hambi ari ka swiyimo swihi kumbe swihi.
• Vurhangeri: loyi a rhangelaka a ngavi hosi kambe a ve loyi a rhangelaka hi ntwelavusiwa ku nga ri ku ti fuwisa hi leswi a nga murhangeri, kambe a tintsongohata no rhangela hi laha swi nga ta vuyerisa lava nwi rhangelaka.
AE. SWIYENGE SWA VUKRISTE LESWI LAVAKA KU ANTSWISIWA (12:9-21)
• Rirhandzu leri nga na ntwela vusiwana.
• Swo biha swi fanele ku vengiwa.
• Ku namarhela leswi nene no ka swi nga tshikiwi swi famba.
• Xixima lava nga le henhla ka wena.
• U nga pfumeri ku torha ro gandzela Xikwembu no xi endlela leswi nene. U nga titimeli.
• Tsaka hi tshemba leri a ri vekeke eka wena.
• Leha mbilu loko u ri ka swi yimo.
• Tshembeka eku khongeleni.
• Avelana tinyiko ta wena ni swo saseka eka lava pfumalaka na swona u pfulela kaya ra wena ngopfu lava nga le ku cukumetiweni le handle ka muti.
• Katekisa lava ku xaniseka u nga va rhukani.
• Tsaka hi mbilu ni lava katekisiweke u nga va vondzoki.
• Rila ni lava rilaka, u nga va tsanwi hi kwalaho ka ku vaviseka ka vona.
• Hanya hi ku rhula ni munhu unwana na u nwana. Ngopfu ngopfu va akelwana va wena.
• U nga vi na makatla no hanya ni lava nga le ka swi yimo swa le henhla, kambe hanya na vanhu hi nkwavo ni lava nyenyiwaka hi kwalaho ko tsana ka vona.
• U nga ti voni la antswa ka ngopfu emahlweni ka wena.
• U nga tlheriseli swo biha hi swo biha.
• Khendlukela Xikwembu eku tlherisela swo biha u nga yimi ematshanwini ya Xona.
• Hanya hi ku hambana ka moya, nyika nala wa wena swa ku dya loko a twa ndlela, ni mati loko a twa torha, eku va khomisi tingana.
• Hlula hinkwaswo leswo biha hi ku endla leswi nene.
AF. KU TI VEKA HANSI KA VURHANGERI (13:1-7)
• Endlelo ra vutomi ro nyika vulawuri hi swi yenge swa mfumo swo hambana hambana ni ku fuma eka swi yenge swo karhi, I endlelo ra Xikwembu.
• Loyi a tsanwaka Vurhangeri eku fumeni ku nwana na ku nwana u ta avanyisiwa hi Xikwembu.
• Lava va nga le ka Vurhangeri va endla ntirho wa kahle wo fuma vanhu hikwalaho a va fanelanga ku chaviwa loko va landzelela nawu.
• Lava endlaka leswo biha va endla swona loko va chava maphorisa lama nga khoma swibalesa leswi va leriseke hi Xikwembu eku swi khoma leswaku na wu ta landzeleriwa eka lava tlulaka nawu.
• Ku tiveka hansi ka Vurhangeri swi lulamile, kambe aku ve hi ripfalo leri nene kungavi hi ku chava ku avanyisiva hikwalaho ka leswo biha.
• Ehleketa hi vukheta eka mhaka leyi: a hi xivangelo xa wena ku hakela xibalo, a h leswaku vanhu va ta thoriwa ku vona leswaku nawu wa landzeleriwa, ni leswaku mi ti hanyela hi ku rhula etikweni.
• Hikwalaho hakela xibalo kutani u xixima lava nga le vurhangerini.
AG. RIRHANDZU HI KONA KU HETISEKA KA NAWU WA XIKWEMBU. (13:8-10)
Milawu hi nkwayo ya Xikwembu yi nga katsiwa kanwe hi rito leri “Rirhandzu,” hikwalaho hi faneleke ku rhandza va ma kweru, hi endla sweswo hi ta va hi hlayisile nawu hinkwawo wa Xikwembu ku nga ri ku endla swo biha eka wa rikwenu kumbe eka vanhu hi nkwavo hi endla leswi nene. Rirhandzu ri fana na xikweleti lexi nga heriki kutani hi ta fanela ku xi hakela hi laha ku nga heriki.
AH. MINKARHI YA MAKUMU LEYI HI HANYAKA KA YONA YI LAVA HI TINYIKETA KU HANYA VU TOMI LEBYO TENGA (13:11-14)
Ku hetisisa nawu wa rirhandzu, ha fanela ku pfuka evurhogweni ni ku twisisa vunkoka bya nkarhi lowu hi hanyaka eka wona tani hi leswi hi nga ka minkarhi yo hetelela ya laha emisaveni. Vusiku lebyi telaka misava hikwalaho ko wa ka munhu byi le ku suhi ni siku ro kwetsima ra ku ponisiwa ka hosi ko saseka ku le ku suhi.
Hikwalaho a hi humeni hi lwa hi matimba leswi hi ka ka siku ro vonakala hi nga ti xaxameti ni leswo biha swa munyama ku nga vudakwa, vuoswi, makwanga, mavondzo, kambe a hi ti funengeteni hi ku kwetsima ka Hosi Yesu Kriste leswaku hi nga tsakisa ku navela ka vudyoho bya ntumbuluko.
AI. VO TSANA NI VA MATIMBA (14:1-15:13)
Ku avanyisa ka 14 ni xiyenge xo sungula xa ku avanyisa ka 15 swi hlamusela leswaku eka nhlengeletano yi nwana na yi nwana ku ta va na lava ha ku amukelaka Kriste na swona va ha tsanile eku pfumeleni ka vona kasi va nwana i va Kriste va khale lava ripfumelo ra vona ra ha tiyile. Kasi ku Na lava humaka eka Maendlelo ya vujuda, Ni lava humaka eka Maendlelo ya va matiko. Hi kwalaho ko hambana loku va Kriste va ta tshama vari na ku hambana hi miehleketo loko swi fika eka ku hanya vutomi bya vuKriste.
Xiphiqo xi nge humi eka ku hambana ka mavonelo, ku fana na swa vutomi kunga: vudakwa, vuoswi, ku dlaya. Swirho hi nkwaswo swi ta pfumelelana leswaku leswi I muxaka wa vudyoho emahlweni ka Xikwembu na kona swilo swo tano swi fanele ku nga endliwi. Kahari na tindlela leti humelelaka hikwalaho ka mukhuva ya hina leswi nga endlaka ku va na ku hambana. Mujuda loyi a ha ku amukelaka Hosi u ta tshama a lava ku hlayisa siku ra Paseka, hambi loko a swi tiva leswaku ku endla sweswo a swi nwi nyiki pfumelela wo nghena etilweni. Kasi swirho leswi humaka eka mukhuva wa va matiko leswi nga vangiki na nkateko wo tiva hi ta masiku lawa eka vona a swi nge vi swa nkoka ku hlayisa masiku lawa kambe ku to va ndzhwalo.
Xinawana xi yenge lexi nga vangaka ku hambana, hi leswi faneleke ku dyiwa na leswi nga fanekeriki ku dyiwa. Va juda va ta tiyisisa leswaku ku na swi fuwo swo karhi leswi nga faneriki ku dyiwa tani hi loko swi yirisiwile, ku dya swi karhi sweswo swi nga va endla va va lava nga basangiki emahlweni ka Xikwembu, mujuda loyi a ha ku tinyikela ka eka Kriste swi ta nwi tikela ku dya nyama ya: nguluve, donki, nyoka, mbyana, kasi lava humaka eka va matiko va ta vona ku nga ri na Xiphiqo ku dya nchumu wihi kumbe wihi lowu Xikwembu xi wu tumbuluxeke.
Xiphiqo xa vunharu kunga va ku dya nyama leyi tlhaveriwe ke swi faniso swa swi kwembu swa hava. Hi nkwavo va juda na va matiko va ta vona ku ri ku khomisi Xikwembu tingana ku endla sweswo. Tani hi loko va ha ku hundukela eka Kriste. Kasi lava ku nga khale vari ka Kriste va tiva leswaku ku Na Xikwembu Xinwe lexi nga hlanganyisiweki ni swi kwembu swa hava. Kambe anga dya nyama yi nwana na yi nwana leyi wekiweke atafuleni ntsena loko a nga ri na ripfalo leri nwi avanyisaka leswaku swaku dya leswi swi endliweke hi ku landzelela mpimanyiso wa swi kwembu swo hava, ku fana na swama halaai leswi xavisiwaka eka switolo swa mamuslim.
Pawulo u nyika tinhlamulo ti mbirhi eka Xiphiqo lexi nga eka nhlengeletano. Xosungula Pawulo u hlamusela leswaku swiphiqo leswi swi na Maendlelo lawa munhu hi yexe a fanelaka ku tirhisa ripfalo ra yena. Leswi swi fanele ku va mhaka leyi nga eka mupfumeri na hosi ya yena, loyi kunga Kriste. Tani hi leswi emisaveni munhu a nge twisisa leswaku nandza hikwalaho ka yini a tirhela nwini wa yena, hi laha nandza yena nwini a swi tivaka leswaku yena na Nwini wa yena va tirhisana ku yini, munhu wa le handle a nge swi koti ku nghenelela.
Xa vumbirhi, muKriste a nga fanelanga ku endla swilo leswi a nga na ku kanakana eka swona hambi swi ri swilo swa kahle. Eka mhaka leyi a hi mhaka ya leswaku I swilo swa kahle kumbe ahi swa kahle, kambe ntsena loko ku endliwa swilo leswi ku kanakaniwaka leswaku swi nga va swi nga ri kahle, ku endla sweswo ku ta va ku tsanwiwa Kriste.
Tani hi leswi eka swi yenge swi nwana, matsalwa a ya nyiki erivaleni ndlela yo komba swo hoxeka ni swa kahle kambe ya tshikela muKriste unwana na unwana mhaka leyi eka yena hikwalaho a swi hi faneli ku avanyisana eka ku hambana hi miehleketo.
Ndlela ya vunharu leyi va Kriste va fanele ku yi tirhisa, hi leswaku eminkarhini hi nkwayo va fanele ku endla hi rirhandzu ku nga ri hi ndlela leyi yi nga ta endla leswaku va Kriste lava tsaneke va tsandzeka no wa. Eka tiko ra vukhongeri swa ha swo tika ku dya nyama leyi tlhaveriwe ke swi faniso, swi ta va swi hoxekile eka murhangeri wa muKriste, loyi a nga na ku twisisa hi ku ntshuxeka loku nga ka Kriste, kutani a tirhisa ku ntshuxeka loku kutani a dya nyama ya leyo. U ta tisa mianakanyo ya leswaku a hi nchumu ku tekela ehansi milawu yi nwana ya Xikwembu evutonwini bya munhu. Leswi swi ta endla leswaku va Kriste lava hariki va ntsongo eripfumelweni va hanya vutomi byo pfumala vutihlamuleri eku fambeni ka vona na Xikwembu, kutani va nyika dyavulosi nkarhi wo va phasa kutani vutomi bya vona byi ta kanganyisiwa kutani va suka eka Hosi Yesu.
Hikwalaho, eka swi yenge leswi matsalwa ya nga e ri valeni ha fanela ku va na ntiyiso; eka swi yenge swo karhi hi va lava ntshuxekeke ku amukelana; kutani eka Maendlelo hi nkwawo hi tirhisana hi rirhandzu.
Ndzimana ya 17 na 18 I ta nkoka: “ hikuva mfumo wa matilo a hi ku dya no nwa kambe I ku lulama na ku rhula na ku tsaka eka moya lowo kwetsima, hikuva unwana na unwana la tirhelaka Kriste hi mukhuva lowu, u tava a tsakisa Xikwembu no amukeriwa hi vanhu,’’ nawu wa Muxe wu tiyisisa eka leswi swi nga faneriki hi ku dyiwa no khumbiwa, kambe swiringanyeto sweswo aswri ndzhuti wa swa ximoya leswi nga ta ta swa ntiyiso; a va fanekele ku twa ku suka eka Xikwembu leswaku I mukhuva wihi lowu a va fanele ku wu landzelela eka Yena na ku tiva leswaku hi swihi va faneleke ku swi tsanwa. Hosi Yesu u hlamusela nawu lowu hi ku vula leswaku munhu a nga thyakisi n leswi humaka handle ku nghena ka yena, kambe u thyakisi hi leswi sukaka endzeni ka yena emakorweni ya mbilu, tani hi swendlo ni Marito lama tisaka ku sandzeka eka Xikwembu. (Matt 15:11, 18). Hikwalaho Pawulo a fikaka emakumu ka matsalwa lawa hi Marito lawa nga ka Tindzimana leti 13: “Xikwembu xa ku tshemba a xi mi Tate hi ku tsaka na ku rhula loko mi tiseketela hi Xona. Leswaku mi ta khulukela hi matimba ya ku tsaka loku nga ka moya lowo kwetsima.’’
AJ. MAKUNGU YA PAWULO NA KU XEWETA (15:14-16:27)
Eku pfaleni ka papila leri, Pawulo Xosungula u vula makungu ya yena ya mundzuku, a hlaya leswaku ari na makungu yo ya Jerusalema eku yisa swi hanano leswi nyikiweke hi tinhlengeletano tinwana, endzhaku ka sweswo u ni makungu yo yisa evangeli e Spain ni le Rome kutani a tlhela a va na ku navela ku va endzela leswaku a ta avelana na vona tinyiko to hambana hambana ta ximoya. Tani hi leswi a ri ni ku vonela kule ku nyenyiwaka loku va juda va nga ta nwi endla ha kona a va hlohlotela leswaku va nwi khongelela. Eku landzela sweswo u rhumerile marungula eka nhlayo yo karhi ya vanhu a vula Marito yo ringana 26 ku ri lava a nga tirha na vona eka ntirho wa Xikwembu loko a nga si vhakela e Rhoma, leswi komba ka rirhandzu leri nene ari na rona eka vanhu va Xikwembu,
Tani hi laha eka mapapila ya yena yo hlaya, a va lemukisa hi swirho leswi ti lavelaka swa vona va hambukisaka ni matsalwa ya Xikwembu hi Xikongomelo xo ti vuyerisa, hi kwalaho ka sweswo va hambukisaka lavo tala ni ku vanga ku hambana eka nhlengeletano.
Hi kwalaho ka sweswo sathana, a va na ku langutela leswaku Xikwembu xa ku rhula xi tava emilengeni ya yena.
U engete a rhumela marungula ku suka eka vatirhi kulobye, ku suka e Rhoma, a pfala papila ra yena hi ku kombisa ku Gandzela eka Xikwembu, a humelerisa ripfumelo ra yena eka Hosi leri pfuneke ku tumbuluxa tinhlengeletano hi evhangeli leswi kombesiweke eka papila leri a va rhumeleke.
//////////