Vaefesa, 1 - 2 - M2819 Bible Studies

A. MANGHENELO

Nhloko Mhaka nkulu: Makungu ya Xikwembu hi misava leyi: Vun`we bya miehleketo na mfambo.
Siku ro tsariwa: A.D. 60-62
Mutsari: Pawulo
Ndhawo:Khotsweni ra le Roma
Nkomiso:

Pawulo a tshamile ku tlula malembe ya 3 na kereke leyi, naswona a ri kusuhi ngopfu swinene na yona.
swilanguteka o nge papila leri a ri nga kongomanga kereke ya le Efesa ntsena, kambe eka tikereke hinkwato ta ndhawo ya kona.(Eka matsalwa man`wana yo sungula lawa mahuhuteriweke rito ra ku “ Vaefesa” arikona ,etc.)
A ri tsaleriwanga ku lululamisa vukhongeri byo karhi,kumbe mahanyelo yo karhi yo homboloka,kambe ku fikisa va dyondzi va rona eka xihimo xo entelela eka leswi landzelaka:
1. Ku entelela eka swikongomelo swa Xikwembu leswi nga heriki e henhla ka ntumbunuku hinkwawo (Kuavanyisa ka1-3).
2. Mfambo wa vona wo hlawuleka eka Kreste(Kuavanyisa ka 4-6).
Pawulo i tirhise swifaniso swotala ku hlamusela vun`we bya vapfumeri eka Kreste:
1. Kereke yi fana na muako lowu masungulo ya wona ku nga ribwe ra yinlha;ribwe ra kona ku nga Kreste. .
2. Na kambe yi fana na miri lowu nhloko ya wona ku nga Kreste.
3. Na kambe yi fana na vukati laha Kreste ku nga muteki,Kereke yona ku nga mutekiwa.
Vadyondzi van`wana va na mavonele ya leswaku papila leri i nhlavutelo lowu enteke wa Vukhongeri bwa xikreste ku tlula lowu kumekaka eka buku ya Varhoma.

B. PAWULO A XEWETA NHLENGELETANO

1:1, 2

Ematsalweni man`wana yo sungula lamahuhuteriweke rito ra ku “Vaefesa” arikona.
Pawulo i pfuxela nhlengeletano hi ndlela leyi:
1. Papila leri landzelaka ri huma eka yena,Pawulo.
2. Yena i Mua
3. Yena i kumile Vuapostola hi ku rhandza ka xikwembu.
4. Yena i vulavula navona tani hi “Vapfumeri” lavo “Lhawulekak.’
5. Swi hi chavelela ngopfu ku tiva leswaku Xikwembu xi hi vona hi ri “Lava valhawulekeke”Leswi hakunene hi leswi hi nga xiswona eka Kreste.
6. Ku fana nale ka tipapila ta yena letin`wana,Pawulo i vulavula minkateko eka vadyondzi va yena, na a nge se sungula ku va nyika tidyondzo ta yena.

C. MAKUNGU YA XIKWEMBU HI NTUMBUNUKU

1:3-14

Ku ya hi makungu ya xikwembu Emisaveni ngopfu ngopfu hi Vanhu:
1. Xi endle makungu xi tlhela xi maheta ku ri khale xi nge se tumbuluxa nchumu. (1:4,5)
2. Xi endle leswi hi ku rhandza ka xona ku nga ri hi ku a ku ri na ntshikelelo wo karhi eka xona. (1:5,11)
3. Xive ni ku eneteka loku enteke xi tlhela Xitsaka haswona. (1:5,6)
4. Leswo swi komba tintswalo ta xona leti enteke no hlamarisa swinene. (1:6,7)
5. I swihundla leswi swifihliweke kuri khale leswi Xi swikombisaka hi nkarhi wa xona ni hi ku tsaka ka Xona. (1:9)
6. Xikongomelo xikulu i ku hlanganisa swilo hinkwaswo e matilweni nale misaveni, nhloko ya swona a va Kreste Yesu. (1:10,22)
Hi tlhelo ra minkateko e henhla ka munhu:
1. I ta kutsuriwa hindla yo hlamarisa(a tshunxiwa) eka ku avanyisiwa loku ku nga henhla ka yena hi mhaka ya swidyoho naku homboloka ka (1:7,8)
2. I ta tswariwa hi vuntswha a va loyi a lumbaka dyangu wa Xikwembu, hi ndlela leyo i ta hundzuka n`wana wa Xikwembu.(1:5)
3. I ta amukela minkateko hinkwayo leyi Xikwembu xi nga n`wi lulamisela yona tani hi ndzhaka ya yena. (1:18)
4. I ta amukela minkateko hinkwayo leyi tilo ri nga n`wi khomela yona.(1:3)
5. I ta va lweyi a hlawulekeke no hetiseka, a tlela a pfumala nandzu.(1:4,23)
6. Loko Munhu a pfumela ntwanano lowu, i ta va na ku tshemba leswaku swilo leswi swi humelerisiwe hi Xikwembu,hi Moya Lowo kwetsima lowu nga ta nghena wu teka vulawuri evuton`wini bwa yena1:13,14)
Mayelano na swipimelo leswi makungu lawa matshameke e henhla ka swona:
1. Ma endleka kuya hi tintswalo ta Xikwembu leti hlamarisaka.(1:7)
2. Ma endleka hikwalaho ka ku fa, Na ku pfuka ka n`wana wa xona Yesu Kreste. (1:7)
Mayelano na ku humelela ka makungu:Ma ta endla leswaku ma tisa ku dzuneka loku kulukumbha emalhweni ka xikwembu.(1:12)

D. XIKHONGELO XA PAWULO XA KU PALUXA MAKUNGU YA XIKWEMBU

1:15-23

Kukhongela i ndlela leyi Xikwembu xi yi pfumelelaka ku humelerisa swihundla swa xona leswi fihliweke leswaku swi humela erivaleni.Leswi swi vekiwe hi xona.Hikokwalaho, Pawulo na yena,loko a tive timhaka ta masungulo ya makungu ya Xikwembu evuton`wini bwa va dyondzi va yena,hi ku hatlisa i khinsame hansi hi matsolo a pfumelela Moya wo Kwetsima ku tata mbilu ya yena hi xikhongelo lexi a xi ta endla leswaku xi paluxa swihundla hinkwaswo,leswaku va amukela hinkwaswo leswi Xikwembu xi va lulamiseleke swona.

Leswi landzelaka hi leswi a khongeriseke xiswona, no khensa Xikwembu:

Leswaku va vonisisa kahle vukulu ( na ku anama) ka makungu ya Xikwembu eka vona.(1:17,18)
Leswaku leswi swi hlanganyeta ku langutela e ka vona, nova vumundzuku bya vona(1:18)
Lewaku vata switiva leswaku va fuwile ngopfu hi mhaka ya leswi va swi kumeke eka Kreste(1:18)
Leswaku va tsumbula matimba ya Hosi Xikwembu yo hlamarisa lamatirhaka eka vona sweswi ,lawa ma nga ta endla leswaku va hetisisa makungu ya Xikwembu lawa (xima kunguhateke kuri khale).Matimba lawa mafana na lawa Xikwembu xi ma tirhiseke loko xi:(1:19-23):
1. Pfuxe Kreste eku feni.
2. N`wi tlakusile henhla ka minfumo hinkwayo,ya matimba na ka mavito hinkwawo lama nga kona emisaveni na le ka misava leyi ya ha taka.
3. Veke swilo hinkwaswo e hansi ka mikondzo ya yena.
4. N`wi tshamise eka voko ra Xona ra xinene.
5. N`wi veke tani hi nhloko ehenlha ka swilo hinkwaswo.
6. N`wi nyike ku va nhloko ya miri wa yena,ku nga nhlengeletano ya vapfumeri.
7. Nyike yena ku hetisisa makungu ya xona eka miri wa yena.

E. KU SUKA EKU FENI KUYA NGHENA EVUTO`NWINI

2:1-3

Endzhaku ka loko a va khongelerile leswaku va pfuleka, Pawulo, i katsakanya dyondzo ya yena eka vona (Yi ri na xikongomelo xo fana):

Xiyimo lexi Xikwembu xi nga kuma vanhu vari e ka xona.
1. Xikwembu xitile eka vona (Vanhu)Loko va ha file emoyeni hikwalawo ka swidyowo swa vona.(2:1)
2. Miri lowu wu feke a wu tivi leswi wu swi endlaka, hi ndlela yo leyo na Munhu loyi a feke emoyeni a nga tivi leswi a swi endlaka.A nga vuri nchumu hi mintirho ya Hosi Xikwembu leyi tikombaka emisaveni hinkwayo.
3. I ku bhola loku endlaka leswaku ntsumbu wu hambana no va kule swinene na moya kumbe vutomi bya Hosi Xikwembu,naswona kuhava murhi lowu wu nga tirhisiwaka leswaku ntsumbu wu tlhela wu vuyela evuton`wini, kuhava murhi na wun`we lowu vanhu va wu tivaka lowu nga tirhaka swoleswo .
4. Wu humesa risema ro bola, leri nyenyiwaka hilava hanyka, ngopfu-ngopfu hi Hosi Xikwembu n’wini wa vutomi.
Xivangelo ni mbuyelo wa rifu ra vona:
1. A va famba(no hanya) tani hi vamatiko , ku nga yona ndlela ya misava leyi.(2:2)
2. Magoza ni minkondzo ya vona a swi lawuriwa hi mimoya ya matimba (mimoya ya tchaka) leyi va rhendzeleke.2:2)
3. A va lawuriwa hi moya wa ku tikurisa, lowu wa ha tirhaka na namuntla ku veleka Vana lava vutomi bya vona a nga ku fularhela Hosi Xikwembu . (2:2)
4. Va lo tihlawulela hi voxw ku endla swidyoho, leswikulu hambi leswitsongo,leswaku valwa na Xikwembu.(2:2)
5. Hinkwavo lava ponisiweke sweswi, na vona a va famba hibudula lero anamai, navona a va fambisiwa hi ku navela ka vona ka nyama ( vudyowo bya ntumbuluko). (2:2)
6. Loko va sungule ku nghena eka gondzo leri, hi ku hatlisa vukona bya Xikwembu byi lo suka e ka vona, se tani hi n’wini wa vutomi (Ku elheketa ka xona,mahanyele ya xona) swi va sukerile,ku nghena rifu. Vudyoho kuve ntungu lowu dlayeke vanhu, kutani va tata misava hinkwayo hi mintsumbu .(2:1)
7. Va sale va fana na vana lava va nga tisela ndzhukano no khomisa tingana ndyangu wa Tata wa vona hi matikhomele ya vona yo homboloka, na vona a va faneriwa hi vukarhi bya Xikwembu.(2:3)

2:4-9

Ghoza leri tekiweke hi Hosi Xikwembu e ka misava leyi Feke: Hosi Xikwemu Xitile kola emisaveni yona yo leyi teleke mintsumbu, ku ta sungula ntirho wa Xona:

Xi swi endle ku ya hi tintswalo ta xona letikulu, ntwela vusiwana na lirhandzo eka hina,hambi leswi a hi ri vadyoyi.(2:1)
Leswi Xikwembu xi swi endleke eka hina i tipswalo,a swi nga hi faneri.(2:1)
Leswi xi nga swi endla a swi ri leswaku hi kumeka eka Kreste(Kungari hi nyama kumbe hi moya kambe kuri hi ndlela ya nawu).(2:5)
Eka vun’we lebyi na Kreste, u hi tlakusele henhla-henhla leswaku hiva na Yena etilweni. (2:6)
Xi endlile leswi leswaku eka minkarhi leyi ya ha taka,xi ta hi katekisa hi rifuwo ra xona leri xi ri nyikeke Kreste loyi hi nga e ka yena (2:7)
Hiponisiwile hikwalaho ka tintswalo ta Xona , hambi ripfumelo leri hi nga ri amukela siku hi ponisiweke ,na rona i nyiko leyi hi nga yi amukela ka Xikwembu.(2:8)
Ku vuyela ka hina evuton’wini, aswihumi matimbeni ya hina, leswaku hi nga tshuki hi ti dzunisa haswona. (2:9)
Swesi ke, hi swivumbiwa leswintswha (hitswariwe ravumbirhi) endzeni ka (hivandyangu wa Xikwembu) (2:6)
Hi hundzuriwile leswaku hi famba na Xikwembu,hi endla mintirho ya xona leyo sasseka leyi xi hi lulamiseleke yona na misava yi nga se na tumbuluxiwa.(2:10)

F. VAMATIKO NA MAYUDA, I VAN`WE EKA KRESTE

2:11-22

Pawulo i ya malheni a voninga miehleketo ya vona, hi ku komba leswaku ku vulala lebyi a byirikona khale exikarhi ka Vamatiko na Mayuda byi herisiwile hi Kreste, kutani tinxaka leti timbirhi ta vanhu ti hundzuke miri u ri wu`nwe wa va pfumeri.

Xiyimo xa vamatiko ekusunguleni:
1. A vari kule na Xikwembu.2:13)
2. Avari va pepetseki, naswona a va ngari na xiavelo eka nfumu wa Xikwembu.(2:12)
3. A vari vanhu va matiko kuya hintwanano (switshembiso) swa Xikwembu na tiko ra (2:12,19)
4. A vanga nyikiwanga ntwanano wa Xikwembu,wu nga wa ku yimba ka nyama,emirini wa vona (2:11)
5. A vari hava kulangutela(2:12)
6. A va ngari na Xikwembu.2:12)
7. A va hanya emisaveni tani hi valuveri,hambiswiritano Xikwembu xi va twele vusiwana.(2:12)
8. Eka vona na Mayuda a kuri na khumbhi leri a ri va avanyisa (2:14)
Xiyimo xa Mayuda ekusunguleni:
1. A vari kusuwi na Xikwembu hikuva:
  1. Hivona va hlayisi va Milawu leyi tsariweke kunene.(Rito). (2:12)
  2. A vari na xiave eka ntwanano wa Xikwembu (nyiko leyi xi nga nyika Tata wa vona Abrahama kuva Xikwembu xa vona). (2:12)
  3. Vana va vona va xinuna a va hlayisile ntwanano wa Xikwembu,ku nga ku yimbisiwa enyameni,emiri wa vona.(2:11)
2. Hambiswiritano a va nga ri na vun’we na Xikwembu:
  1. Hikuva a va tsandzeka ku hlayisa Milawu ya Xikwembu.
  2. Leswo swi byale vulala exikarhi ka vona na Xikwembu.
3. Leswi vona a vari nivunghana na Xikwembu (languta e ka a lahenhla) hiswona swi nga endla vatikurisa , kutani swi byala vulala exikarhi kavona na vamatiko.
Ntirho wa Kreste wakuva endla vava na ndzivalelano (ku endle leswaku va va na vuwu`nwe): Rifu ra yena exihambanweni, ematshan’weni ya vanhu hinkwavo (leswaku va lumba miri wa Yena ) leswaku eka Yena vakota ku huma emasirheni , vasuriwa milandzu ya vona no endliwa swi vumbiwa leswintswha,,va kume swita ndzhaku leswi landzelaka hinkwavo, Mayuda na vamatiko:
1. Xi kokile Vamatiko kule lomu a vari kona xi va kokela eka xona.(2:13)
2. Xi suse vulala lebyi a byirikona exikarhi ka munhu na Xikwembu, na le xikarhi ka Mayuda ni Vamatiko. (Ntsena lava va pfumelaka eka Yena) (2:14,15).
3. Vulala lebyi Mayuda amari na byona na Xona, ku nyamalarile loko Xona Xi hetisisile swilaveko hinkwaswo swa Nawu ematshan’weni ya vona (2:16).
4. Xi hlanganise Mayuda ni Vamatiko xi va endla miri wun’we wa va pfumeri (2:14,15).
5. Hungu ra Yena ra nyiko ya ku ponisiwa, ku nga Evhangeri ya kurhula, irin’we e ka Mayuda nale ka Vamatiko (2:17).
6. Tinxaka leti timbirhi ta ringana emahlweni ka Xikwembu hi Moya wun’we (Moya wa Yena Lowo kwetsima) (2:18).
7. Vamatiko lava pfumelaka (eka kreste) a va ya ri Vatsendzeleki hambi kuva va luveri laha misaveni ya Xikwembu, kambe i Vana swi`nwe na vakwetsimi, na swirho hinkwaswo swa ndyangu wa Xikwembu (I vana va Xikwembu no va vamakwavo va Kreste va xinuna ni va xisati) (2:19).
8. Leswi yindlu ya Israyele a yi ri ya Mayuda ntsena,yindlu leyintswha leyi Xikwembu Xi nga kuyi akeni i ya Vanhu hinkwavo,yi akiwa e henhla ka masungulo ya Vaapostolo na Vaprofeta, laha Yeso Kreste a nga ribwe lerikulu ra yinhla(Ku nga xirho lexi xi hlanganisaka swilo hinkwaswo) (2:20).
9. Switina swa yindlu leyi swi akiwa swi tiya swikhomanisiwile hi semendhe (2:21).
10. Yakula laha misaveni leyi tani hi Tempele leyo saseka. (Yindlu leyi Xikwembu xi tshamaka eka yona na Vanhu va Xona) (2:21).
11. Yindlu leyi a yo kula yiya henhla-henhla ntsena, kambe xitina xin’wana na xin’wana (Mupfumeri) xa kukumuka kuya e matlhelo , tani hiloko a kula eku twisiseni na le ku tihlawulekiseni (2:21).
12. Leyi i Yindlu ya Mayuda na Vamatiko laha Xikwembu xi tshamaka kona hi moya wa Xona.(2:22).

G. MIEHLEKETO LEYINENE HI MAXANGU YA PAWULO

3:1-13

Pawulo i lava leswaku Vaefesa va twisisa leswaku leswi endlaka ku a xaniseka ngopfu, i mhaka ya ku, ku ve yena lowo sungula ku lwisana na nfumo wa munyama, ku ve a hlawuriwile ku va mutwarisi wa Rito ra Xikwembu, a tamela a marito yo hlawuleka, lawa a ma amukeleke kuya hi nhlavutelo lowukulukumba, leswi nga n`wi endla a va na ku hiseka e ndzeni ka yena ku twarisa Evhangeri ya ku ponisa eka Vamatiko.
Ku twisisa loku hi kona ku nga va endlaka ku va tiva leswaku vona i va nkoka eka Xikwembu ku va va amukela a nhlavutelo wo hlawuleka,va fanele ku susa ku kanakana ka vona va titwa vari lava hlawulekeke hakunene.(3:13)
Mayelano na mutwarisi wa mahungu lawa (Pawulo) a nga hlawuriwanga hi mhaka ya ku va a endla leswinene, a ri yena lontsongo eka Vahlawuriwa hinkwavo ( Endzaku ka loko a xanise miri wa Kreste na a nga se ponisiwa); kuve nyiko ya Xikwembu na tintswalo ta xona ku va a nyikiwe swona .
Mayelano ni Hungu:
Eka minkarhi leyi hundzeke, a ri kombisiwanga eka vanhu, ku fana na sweswi, hakunene leswi a swi ri xihundla.
Sweswi xihundla xi paluxiwile (kuya hi nhlavutelo lowu Xikwembu xinyikeke Pawulo) , naswona xihundla lexi xi tikombile eka vahlawuriwa va Xikwembu ku nga Vaapostolo na Vaprofeta hi Moya Lowo kwetsima.(3:5)
Leyi i Evhangheri (Mahungu lamanene) lawa ma huwelelaka leswaku Vamatiko na vona i vadya ndzhaka ya rifuwo ra Kreste, nova swirho swa miri wa yena hi mhaka ya switshembiso leswi Xikwembu xi nga swi endla eka Kreste.(3:6)
Ntiyiso wa ku Mayuda na Vamatiko va va va`nwe vatlhela va fana eka Kreste,wu nga vonakala ntsena loko nhlengeletano ya vapfumeri yi nyika vumbhoni emahlweni ka timbhoni leto tala, lebyi i vutlarhi bya Xikwembu lebyi ngariki na makumu.(3:10)
Leswo swiendla leswaku Mayuda kumbe Vamatiko va tshinelela xiluvelo xa Xikwembu hi ku tshemba kuya hi ripfumelo ra vona eka Kreste.

H. XIKHONGELO XA PAWULO EKA VAEFESA LESWAKU VA TWISISA NTIYISO LOWU

3:14-21

Xikhongelo xa yena:
1. I khongela emahlweni ka Xikwembu Tatana (hi xichavo lexikulu,hi mbilu hinkwayo). (3:14)
2. I khongela hi miehleketo yo enta, leswaku ku navela kayena ku humelela hi mhaka ya Kreste ntsena loyi vanhu va tinguva hinkwato va nga ta vitaniwa e vitweni ra yena. (3:14,15)
3. I va khongelela leswaku Moya Lowo kwetsima wu tata mimoya ya vona hi ntalo wa rifuwo ra Tatana.(3:16):
  1. Ripfumelo ra vona ri fanele ri va leri ri tiyeke leswaku ri ta kota ku nyika ndzhawu evutomi bya vona hi ku hetiseka leswaku Kreste a aka eka vona.(3:17)
  2. Leswaku endzhaku ka loko va amukerile rirhandzu tani hi vutomi ravona lerintswha va ta ya emahlweni hi ku twisisa leswi rirhandzu ri nga xi swona, ku fikela laha va twisisaka rirhandzu ra Kreste leri tlakuke no anama ripfumala makumu hi matlhelo hinkwawo.(3:18)
  3. Mbilu leyi ya vutivi bya rirhandzu hi ku hetiseka yi hundzula miehleketo, leswi endlaka leswaku Munhu a tala hi Moya na vukona bya Xikwembu evuton`wini bwa yena.
Ku dzhunisa ka yena:Endzaku ka loko a hete ku navelela Vaefesa eka Xikwembu Pawulo i sungula ku dzunisa Xikwembu hi ku:
1. Tivula kutshemba ka yena eka xona, a vula leswaku Xikwembu xi na matimba ya ku hinyika kutlula swilo leswi hi nga swikombelaka kumbe ku swiehleketa,hi kuya hi matimba ya Moya Lowo kwetsima lowu tirhaka eka hina.(3:20)
2. Hi ku vula leswaku Xikwembu xi ta endla leswaku Vanhu hinkwavo va xi dzunisa eka Kreste Yesu hilaya ku nga heriki.(3:21)

I. VUN’WE EKA MIRI WA KRESTE

4:1-16

Mahlanganyetelo ya ntwanano:
1. Tani hi leswi Xikwembu xi nga kombisa ku navela ka xona ka ku hlanganisa Mayuda na Vamatiko, i ku navela ka xona leswaku ku hlangana ku fanele ku humelela eka swirho hinkwaswo hi matlelo hinkwawo.
2. Nhlangano wa va kreste lowu twananaka wu ta tlakusiwa, kambe lowu wu fambisiwaka hi ku ya hi ku navela ka misava leyi wu ta tsandzeka.(4:1)
3. Mihandzu yo byala ntwanano hi leyi landzelaka: ku titsongohata, ku van a musa, ku leha mbilu, ku rhula loku humaka endzeni,na ku kombana rirhandzu hambi loko makwavo a onhile hikuva ha rhandzana.(4:2)
4. Ku twanana a ku humeleri ntsena-ntsena, kambe ku fanele ku byariwa hi mintirho leyinene.(4:3)
Vun’we tani hilaha byi vonakaka hakona eka miri:
1. I miri wun`we(4:4).
2. I Hosi yi`nwe(Jesus Christ) (4:5).
3. I Moya wun`we (Moya) Lowo kwetsima (4:4).
4. I Xikwembu xi`nwe tatana wa hinkwavo, lexi fumaka hinkwavo, lexi tirhaka eka vona hinkwavo.(4:6).
5. I ku langutela ku`nwe (ku nga ku vona switshembhiso swa Xikwembu swi ri kari swi hetiseka eka mupfumeri u`nwana na u`nwana (4:4).
6. I ripfumelo ri`nwe (Eka Tatana, eka N`wana na Moya Lowo kwetsima (4:4-6).
7. I Nkhuvulo wu`nwe (eka miri wa Kreste) (4:5).
Vun’we byi kula loko swirho naswona swikula emoyeni
1. Swirho swi kula loko swi dyondzisiwa ntiyiso wa Xikwembu(4:12).
2. Vanhu va kumile dyondzo leyi loko Yesu a tile emisaveni, a va hlavutela Xikwembu na swilo hinkwaswo swa nfumu wa xona.
3. Rifu ra yena ro tinyiketa na ku pfuka ka yena eku feni swi pfule rifuwo hinkwaro leri nga endlaka leswaku miri wa yena wu kula.(4:8).
4. I tlakuriwe a ya etilweni leswaku tani hi nhloko ya miri a fambisa ku ponisiwa ka hina hinkwako, a ku endla loku hetisekeke (4:9,16)
5. Xin`wana xa nkoka lexi a nga xisungula I endlile leswaku e ka Miri wa yena kuva ni vakhomi va tihofisi lavangana vuswikoti bya mintirho yo hambana hambana leswaku va dyondzisa va tlhela va aka miri wa yena.(4:11)
6. Lava hivona va khomi va tihofisi leti a nga tiveka tani hi nyiko eka kereke ya yena kuya hi xikongomelo lexi: (4:11):
  1. Vaapostolo,
  2. Vaprofeta,
  3. a vhangeri,
  4. Vafundhisi(Varisi) na
  5. Vadyondzisi
7. Xikongomelo xa yena a kuri leswaku vahlawuriwa va yena va kula (4:13):
  1. Eka vun’we bya ripfumelo (ku twisisa kunwe ntiyiso wa Xikwembu).
  2. Eka vun’we bya mintirho ya vona na ku tiva kreste.
  3. Vava Vavanuna (Na vavasati) lava kuleke emoyeni kufikela eka xiyimo xa Kreste.
8. Leswi swihambene na kuva manghimani, kuva ricece, kuva na xihlawu-hlawu, kuva mi avanile laha swirho swinga tiviki loyi swifaneleke ku pfumela e ka yena, laha swi olovaka kuva va hambukisiwa hivanhu va tidyondzo ta mavun’wa , onge hiloko vafana na 4:14):
  1. Magandlati ya Lwandle lawa ma nga ri ki na ku tifambisa ha woxe,kumbe,
  2. Vana lavatsongo lava nga swikoteki ku hlawula leswo sasseka eka leswo biya hi ku olova va endla ku rhandza ka lweyi va tinyiketaka eka yena.
9. Miri lowu kuleke hi tlelo rin`wana,w u kuma matimba lama humaka eka xirho xi`nwana na xin`wana ,xirho xin`wana na xinwana xi tirha ntirho wa xona leswaku hinkwaswo swi tisa vun’we lebyi lavekaka (4:16)
10. (Tindzimana ta 8-10 ti nga hlamuseriwa hi ndlela leyi:
  1. Leswaku Kreste i rhelerile e xivandleni xa vafi,a ya twarisa evangeli yaku ponisa eka lava bhohiweke ,I humese hinkwavo lava va nga pfumela,va tlandluke na yena etilweni-kuhava vumboni lebyi tiyeke eka matsalwa hinkwawo ku seketela mavonelo lawa.)
  2. Leswaku I rhelerile emisaveni, na leswaku vapfumeri humeke emasirheni ya vona, va tlhandluke na Yena etilweni loko a pfuxiwile ekufeni)
  3. Leswaku I rhelerile emisaveni, leyinga na xiyimo xale hansi hi Vukwetsimi loko yi fananisiwa nale matilweni.)

J. KU HANYA KA XIKRESTE LOKU HAMBANEKE NA KU HANYA KA VAMATIKO (XIYENGUE XO SUNGULA 1)

4:17-32

Leti itidyondzo leti lokoti amukeriwa no tirhisiwa, tinga tisa ku kula emoyeni nale ka vun’we.

Langusisa a mahanyelo ya vamatiko(leswaku u ta mavenga) u ta kuma leswaku:
1. Vona va pfilunganeke tinhlo ngopfu, avakoti ku hlawula swosaseka e ka leswo homboloka.(4:17)
2. Mianakanyo ya vona yi nyamisiwile, va hanya emisaveni leyi yi funengetiweke hi munyama.(4:18)
3. I va luveri eka vutomi bya ntiyiso lebyi kumekaka ntsena eka Xikwembu(4:18)
4. Ku tiarisa loku ku humelerile eka vona hikuva va nonohise timbilu ta vona loko ku vonakala ka ntiyiso ku va fikerile. (4:18)
5. Kuvonakala ka vona ku nyamisiwile hi ku ntsongo ku ntsongo ku fikela laha va nga ti nyiketa e ka vubhihi hinkwabyo, mankolo, na vutomi byo hambuka. (4:19)
Sweswi twisisa Kreste, hi marito man’wana (Loko wena u amukele ntiyiso wa yena hakunene), naleswi a swidyondzisaka ku nga leswi:
1. Xirho xa miri xi fanele ku lahla munhu wa khale (vutomi bya khale) leri nga n’wi lovisaka ( hi ku n’wi onga a tlhela a nghena e ka leswi yirisiweke (4:22)
2. I fanele ku pfumela leswaku a hundzuriwa emiehleketweni a ambala munhu lontswha loyi a vumbiweke hi xifanso xa Xikwembu loyi a tikombaka hi ku lulama ka yena ni ku hlawuleka loku nga ni ntiyiso (4:24) Himintirho swivula leswaku munhu lontswha loyi (hi wena)
  1. U nge he vulavuli mavunwa kambe u ta vulavula ntiyiso ngopfu ngopfu eka swirho swa miri.(4:25)
  2. Loko ku hlundzuka ku pfuka endzeni ka wena, tikhome leswaku swi nga ku nghenisi e ku dyoheni ( ko fana na ku tirihisela) naswona rhelela eku hlundzukeni ka wena na dyambu ri nga se pela, lewaku ku hlundzuka ka wena ku nga tshuki kuku vangela mbitsi.(4:26)
  3. U nga tshuki u n’wi nyika kamara (hambi kamara rin’we) Sathana (hambi loko mbilu ya wena yi ri ni 100 wa tikamara), hikuva ndhaku ka loko un’wi yika kamara rin`we i ta lava na ku fuma tikamara hinkwato ta mbilu ya wena-u nga ehleketi leswaku kuna xidyoho xitsongo, hikuva hambi loko xi ri xitsongo xi teka kamara (ndhawo) endzeni ka wena. (4:27)
  4. Hambi loko munhu a hanye hi ku yiva evuton`wini bya yena, a nga ha tshuki a yiva eka va akelani va yena na siku na rin`we, kambe i fanele a tirha hi mavoko lawa Xikwembu xi n`wi nyikeke, leswaku a ta kota ku katekisa van`wana hi nyiko yo karhi gopfu ngopfu mu akelani loyi a nga n`wi yivela. (4:28)
  5. Tivonela ekuvulavuleni ka wena:Ku nga tshuku ku huma marito ya tingana enun`wini wa wena, kambe ntsena a ku humi marito yo katekisa no aka eka lavakutwaka.(4:29)
  6. Ufanele ku switiva leswaku vubhihi lebyi ubyi ehleketaka,kumbe ku byi vulavulaka, kumbe u byi endlaka byi hlundzukisa ( khunguvanyekisa,vavisa) Moya lowo kwetsima,hikuva hiyena nfungho lowu tiyisaka leswaku mupfumeri amukeriwa siku leri Xikwembu xi nga ta kutsula vanhu va xona hi rona.(4:30)
  7. Basisa yindlu ya wena yale ndzeni eka matyhaka hinkwawo lawa mangakona endzeni ka wena, ku kariha,ni ku mahlundzu, na swilo swin`wana swo homboloka leswi u swi endleke khale, u fanele ku nghenisa nhundzu yintswha ku nga vunghana,ku twelana vusiwana,ku tsetselelana ,l eswi nga ta n`wi endla a khatalela van`wana, na ku rivalela van`wana tani hi leswi na wena u rivaleriwke hi Kreste. (4:31, 32).

K. KU HANYA KA XIKRESTE LOKU HAMBANEKE NA KU HANYA KA VAMATIKO (XIYENGUE XA VUMBIRHI 2)

5:1-21

Vutomi bya Xikreste byi nga hlamuseriwa na kambe hi ndlela leyi landzelaka:
1. Ri fana na n`wana loyi a rhandzaka no xixima vatswari va yena hi ntiyiso a ri karhi a tisa ntsako eka vona hi ku ringeta hi matimba ku fana na vona,kumbe ku va tekelela hi matlhelo hinkwawo.(5:1)
2. Ri fana na kambe na Kreste, loyi hi rirhandzu ra yena eka hina nale ka Xikwembu Tatana wa yena, a nga tinyiketa hikwalaho ka hina , tani hi gandzelo la risima leri nuhelaka no tsakisaka.(5:2)
Ku hlamusela mavonele lawa hiku lava ku endla ku rhandza ka Xikwembu hi ku tinyiketela, na ku hlawuleka,Pawulo nakambe i swi teka tani hi swiendlo swa vutomi bya ntiyiso:
1. Handle ka loko swo bhoha, hambana no vulavula swilo swale hansi, swofana na swa matyhaka, swo nyama na makwanga. ,nakambe mi nga tirhisi swa mintsheketo ya mafenya na ya tyhaka,namarito ya ya vuphukuphuku eku vulavuleni ka n’wina na vanhu,hikuva a swi na mbuyelo eka vutomi bya n’wina bya xi Kreste., lava hanyaka evuoswini, na makwanga ( na vungoma) a vana xiave eka mfumu wa Xikwembu (5:3-5)
2. Kuna swilo leswi vanhu va swiendlaka exihundleni, swilo swo homboloka ngopfu, leswi loko munhu wa risima no lulama o tshuka a swi vula swi khomisa tingana ngopfu.
3. U nga pyopyiwi .(5:18)
4. Tivoneli leswaku u nga kanganyisiwi hi marito ya vanhu lava seketelaka leswo hambuka, endla onge wa ma amukela, malanguti onge makahle,kambe tihumesi eka wona,unga hanyi ku fana na vona.(5:6,7)
5. U nga ngheneleli eka mintirho ya munyama, kambe lwisana na yona, u yi humesela erivaleni hi ku dyondzisa rito ra Xikwembu, u swi sola erivaleni hinkwaswo leswi va swi endlaka (tshinya). (5:11)
6. Tani hi vana vaku vonakala (lava nga huma emunyameni):
  1. Vana na vukheta, kambisisa mavonele hinkwawo,na miehleketo, nimarito na swiendlo hinkwaswo u vona loko Xikwembu xi swi amukela . (5:10)
  2. Hi ku endla koloko,vona loko swi yelana ni vunene, vululami na ntiyiso, loko swi ri hi ndlela leyi,swa humelela hikuva i mihandzu ya Moya Lowo kwetsima.(5:9)
  3. Pfuka ( pfuka eku etleleni ka rifu laha awuri kona eku sunguleni) pfula mahlo ya wena leswaku u ta kota ku vona hi ku hetiseka, hikuva ku vonakala ka Kreste ku ta voninga evuton`wini bya wena.(5:14)
  4. U tivonela ngopfu eka goza leri u ri tekaka siku ri n`wana na ri n`wana, u tiyisisa leswaku u veka nenge ya wena laha ku omeke, landza minkondzo ya Hosi Yesu.(5:15)
  5. Kula eka vutlarhi bya Tilo, leswaku byi ta ku pfuna ku tiva no endla ku rhandza ka Xikwembu. (5:17)
  6. Xava nkarhi, ku nga ku londzovota nkarhi lowu u nga pimeriwa wona laha misaveni leswaku uva na mihndzu.(5:16)
  7. Unga tshuki u hambana na Moya wa Xikwembu, tani hi xidakwa lexi nga swi koteki ku hambana na byalwa. (5:18)
  8. Loko minhlangana tani hi swirho khongotelanani hi tinsimu, na ti Pisalema, mi yi mbelela swa moya, miyi dzunisa hi timbilu ta n’wina hinkwato. Ku tlula kolano, hinkwaku lomu unga kona, yimbelela hi ku tsaka u dzunisa Hosi Xikwembu. (5:19)
  9. Minkarhi hinkwayo, eka yimo hinkwaswo, khensa Hosi Xikwembu tatana hi vito ra hosiYesu Kreste. (5:20)
  10. Himhaka ya xicthavo xa n’wina e ka Hosi Xikwembu, ku ngavi ndzwalo e ka n’wina, ku ti tsongahata un’wana eka un’wana. (5:21)

L. MAHANYELO YA XIKRESTE EKA SWA VUKATI

5:22-33

Ku hlamusela ta xinakulobye xa vukati bya nuna na nsati,Pawulo a ringanisa tani hi xinakulobye xa Kreste na mutekiwa,ku nga kereke:
1. Kreste i nhloko ya kereke.(5:23)
2. .Swirho i marhambu na nyama leswi vumbaka miri wa yena. (5:30)
3. Yena a rhandza nhlengeletano. (5:25)
4. A nyikete vutomi bya yena ku yi kutsula. (5:25)
5. I yi nhlampwile eka vudyowo hinkwabyo hi nkuvulo wa mati na rito ra yena. (5:26)
6. Xikongomelo xa yena hi leswaku yi fanele ku,hi siku ra makumu,yi ta nkombisiwa ka yena(hi Moya Lowo Kwetsima lowu lunguselaka ku sasseka ka yona)yi nga ri na xivati kumbe minkonya,kambe ku ri leyi yi hlawulekeke. (5:27)
Vuxaka bya nuna na nsati byi tshame hindlela leyi:
1. Wanuna i nhloko(Murhangeri)ya wansati(i na matimba e henhla ka yena).(5:23)
2. I fanele a namarhelala (atiboha) eka nsati wa yena, a va kusuhi na yena swinene, leswaku ha vambirhi va endla miri un’we, kutani xiboho lexi xifanele xiteka ndzawu ya vatswari. (5:31)
3. I fanele a rhandza nsati wa yena tani hi loko a tirhandza(tani hi loko a rhandza miri wa yena:misisi ya yena,xikandza,mavoko,milenge,etc). (5:28,29)
4. (Swifanele switikomba leswaku wa tirhandza,hi ndlela leyi a hlayisaka,a khatalela no sirhelela nsati wa yena.)
5. Masiku hinkwawo i fanele a tinyiketela( A tchavelela,a tinyika nkarhi,na ku nwi endlela hinkwaswo,etc.)nsati wa yena. (5:25)
6. I fanele ku endla hinkwaswo leswi a swikotaka ku aka nsati wa yena emirini, emiehleketweni na le moyeni ku fikelela laha Hosi Xikwembu xi lavaka leswaku a va xiswona hi siku leri a nga ta kombisiwa tani hi mutekiwa wa Kreste. (5:27)
7. Ku kota ku fikelela vuxaka lebyi, wanuna, i fanele ku teka nsati u’nwe,na wansati swive tano,hiswona ntsena swi amukelekaka. (5:33)
8. Hi tlhelo ra wansati,i fanele a xixima nuna wa yena(a titsongahata eka yena,a tekela nhlokweni na ku twisisa lewswi laviwaka hi nuna wa yena,a khensa leswi nuna wa yena a swi endlelaka ndyangu,a n’wi pfuna hi laha swifaneleke,a n’wi khutaza,a n’wi sirhelela loko vanhu va n’wi hehla,a n’wi kurisa,a n’wi themendhela na ku titsongahata eka nuna wa yena tani hi le Hosini.). (5:24,33)

M. MAHANYELO YA XIKRESTE NA VUXAKA BYA VATSWARI NA VANA

6:1-4

Vana va fanele ku xixima vatswari va vona hi laha swi fanelaka ha kona eHosini-hi yona nfanelo ya vona. (6:1)
Vafanele ku xixima hinkwavo, Tatana na Manana, leswaku Hosi Xikwembu xi va katekisa,ngpfu ngopfu leswaku masiku ya vona yaku hanya ma engeteriwa laha emisaveni-Lowu a hi nawu lowuntswha,kambe wu nyikiwile Muxe ka ha ri eku sunguleni,naswona hi wona lowu khomeke switshembhiso. (6:2,3)
Vatatana a va fanelanga ku tshikelela na ku dyisa vana va vona mbitsi hi mhaka ya ku tsana ka vona,leswi nga endlaka ku va nga koti ku va xixima,hi mhaka yak u va va hlundzukisa. (6:4)
Vana va fanele va kurisiwa na ku layiwa ku ya hi ku rhandza ka Xikwembu eritweni ra xona-Nawu wa rirhandzo wu fanele ku tirha ku ringana eka vatswari na vana. (6:4)

N. MAHANYELO YA XIKRESTE NA VUXAKA BYA MUTHORI NA MUTHORIWA

6:5-9

Vathoriwa va boheka ku:
1. Yingisa vathori va vona.
2. Kambisisa timbilu ta vona leswaku xikongomelo xa ku yingisa ka vona xi tengile,ku nga ri hi ku vavungunya na ku lava ku va koka mahlo loko va va langutile.
3. Tirhela va thori va vona hi timbilo to basa,swi huma evuentelweni bya mbilu ni moya,tani hi loko va tirhela Kreste hi xiviri.
4. Tiva leswaku u’nwana na un’wana loyi a tirhaka hi mukhuva lowu,ita hakeriwa hi Hosi,ku nga va hlonga kumbe loyi a tirhelaka male.
Vathori va boheka ku:
1. Na vona,va fanele vana ntwela vusiwana,ni ntsetselelo eka vathoriwa va vona,hikuva va ringana.
2. Vanga xungameti vatirhi va vona hi xikhatiso kumbe ku va hlongola ku endlela ku va tikisela na ku va tshikelela.
3. Tekela enhlokweni minkarhi hinkwayo leswaku na hina muthori a ri u’new:loyi wa le tilweni.
4. Tsundzuka leswaku emahleni ka Xikwembu vanhu hinkwavo va ringana.Xikwembu a xi voni muthori a ri wa risima ku tlula muthoriwa,kambe hinkwavo va ringana.

O. SWISIRHELELO HINKWASWO SWA XIKWEMBU

6:10-20

Endzaku ka loko a vulavule hi mahanyelo ya xikreste,Pawulo sweswi i vulavula hi swilaveko leswi nga endlaka leswaku mupfumeri a va na matimba ya ximoya , nova a kuma ku hlula hi matlhelo hinkwawo ya vutomi bya yena.(6:10)
Xo sungula i fanele ku tiva no twisisa tinxaka ta swiyimo leswi a nga eka swona:
1. Anga ehleketi leswaku loko uri mukreste vutomi byi to khuluka Kunene, n’wayitelo ni mafenya kondza a ya fika e Nyangwhwni wa Matilo, kambe ematshan’weni ya leswo, i ku nghena e nyimpini ya ximoya. (6:11-20)
2. Nakambe i fanele ku tsumbula xiyimo na matshamelo ya nala wayena, leswaku a hi munhu wa nyama ni ngati, kambe i vuthu ra mimoya, leyifumaka tiko ra ximoya leri nga voniwiki hi mahlo. I mimoya leyi lulamisiweke kahle ( hi satana) hi wun’we -wu’nwe na hi mavandla, leya matimba, leyifumaka no lawula swifundza hambi kuri matiko. (6:12)
Xavumbirhi lexilandzelaka i xa risima swinene, mukreste anga fanelanga ku chava ku hluriwa, naswona a nga faneri ku ti chavelela loko a tsandzeka, hikuva kuhlula a ku humi kayena , kambe ku huma e ka Xikwembu, hi Xona muhluri wa tinyimpi:
1. Xikwembu a xi tirhisi matlhari yak u rima masimu yo tani hi riwhevo, ghejo kumbe halu leswi furiweke ku va matlhari ya nyimpi (a kuri matlhari ya nkoka khale ka kona) kambe i socha ra xiviri leri havaxeleke matlhari ya ximoya, lawa loko matirhisiwa himfanelo manyika matimba, kuhlula no sirhelela miri wa ximoya. (6:11)
2. Matlhari ya ku lwa nyimpi hi lamalandzelaka:
  1. Xihuku.
    1. Xihuku xa socha ra Murhoma xi’nwisirhelela nhloko leswaku yinga hlaseriwi hi tlhari. Xisirhelela nhloko hinkwayo, tindleve na nhamu. Mombo wu sirheleriwa hi xiphemu xo hlawuleka xa kepisi, ko sala ntsena xikandza. Hakanyingi xina nghundzu yo vanhama e henhla, ya muhlovohlovo ku ya hi xitshamo xa munhu wa kona. Socha ra Murhoma rina tshembo swinene eka xihuku xa rona hikuva xi n’wi vhikela e ka ku hlaseriwa hi mathari ya nala.
    2. Xihuku xa Mukreste i xihuku xa ku ponisiwa (xi amukeriwa hi ku pfumela e ka ntirho wo hetiseka wa Kreste).
      1. Socha ra Mukreste, rina ku tshemba minkarhi hinkwayo, handle ko kanakana leswaku ri ponisiwile, naswona rile hansi ka vusirheleri na vuleteri bya Xikwembu.(6:17) U fanele uva na ku tshemba leswaku Kreste wa swikota ku ponisa hi ku tlurisa hinkwavo lava n’wi tshinelelaka, hikuva wa hanya hi masiku, naswona u tshamile e vokweni ra xinene ra Xikwembu, wa hi khongelela. (Va Heb 7:25)
      2. Mukreste i fanele ku tinyiketela hi ku hetiseka e ku ponisiweni ka yena ha Kreste, leswaku torha ra swanyama ya yena, moya na miehleketo ya yena swi kutsuriwa eka vuhlonga bya vudyoho.Socha leri tshamelaka ku ehleketa hi swa ku navela ka nyama , ritshama na mahlundzu, mavondzo ni makwanga, a ringe swikoti ku hlula no humelela eka nala loyi ri langutaneke na yena . Socha rotano rilwa tinyimpi timbirhi hinkarhi wuri wun’we, ku nga nala ni miehleketo ya rona.
  2. Xisirhelelo xa xifuva.
    1. Lexi hixona xi sirhelelaka xiphemu xa miri , xifuva, makatla na nhlana wa musocha. Hakanyingi xisirhelela kuya fika nale xisutini.Hakanyingi xisirhelelo lexi xi endliwa hitinsimbi leti famba-fambaka, leswaku socha rikota ku famba-fambisa mavoko ni makatla, ringa kavanyetiwi loko riri e kulweni.
    2. Xisirhelelo xa xifuva xa Mukreste i ku lulama ka Hosi Yesu Kreste, naswona xisirhelela xirho xankoka lexi khomeke vutomi, kunga mbilu-vutshembeki bya xisirhelelo lexi abyihumi e ka vululami bya wena(lebyi nga na timbhovo to hlaya ), kambe byi huma eka vutomi bya Kreste lebyi hetisekeke, ni rifu rayena leri nga mhamba leyi nga amukeriwa no pasisiwa hi muavanyisi lonkulu hi xiviri, loyi a lulameke ,a tshembeka a tlhela a hetiseka, leyi amukeriweke tani himhamba leyi kutsulaka. (6:14)
  3. Vamba ra ntiyiso.
    1. Loko ringa se havaxela swi sirhelelo, socha rirhanga ri ambala nguvu ya xivunguvungu na khanchu leswaku ri pfala miri wa rona kusukela emakatleni kuya fikela ematsolweni Kutani riboha exikawuti kumbe bhandhi roanama exisutini leswaku rikhoma khanchu ni mpahla leyin’wana leyifikaka e xisutini swi tiya. Kutani ritlhoma bhanga ro koma eka xikawuti hitlhelo ra nyonga ya ximatsi, ritlhometela ni matlhari man’wana marhela xisuti. Vamba rantiyiso rihlayisa matlhari yo hambana – hambana matshamiseka etindhaweni tawona, kutani loko rotshuka ritsemeka, socha rifanele kutsutsuma ritlhelela endzhaku nkarhi nyana riya tilulamisa.
    2. Xisuti xa socha ra Mukreste xifanele ku bhohiwa hintiyiso, xingari na vungwhavani, vunbhisa hambhi ku nyamisiwa, kambe xiva na ntiyiso lowu hetisekeke, hilaha wutsariweke hakona eRitweni. Loko ntiyiso wungari kona, kunghena vukanganyisi na vudyoho hinkwabyo bya xihundla.
      1. Vunyingi bya malandza ya Xikwembu vati pfarile tinhliko ni mahlo hitingana ta vudyoho, vabalekile va siya mi Ministerio ya vona hikwalaho ka swidyoho swale swihundleni, swofana na vuoswi ni vukanganyisi bya swa timale. Swakoteka nkarhi wun’wana khanchu wa socha wu handzuka hinkwawo wuhela risala riyo mbyinya emahlweni ka tiko. Se loko ariyena murhangeri wa vuthu ra Xikwembu swito nyanya, vunyingi bya masocha lamanga hansi kayena swatika kuva vangaya emahlweni na nyimpi. Swiyimo na switshamo swa vona a swahari na risima. (6:14)
      2. Ntiyiso wu fambisana ni ku twisisa matsalwa ku nga Rito ra Xikwembu.Ku kala ku twisisa matsalwa hiswona swilwisaka makereke na ku tumbuluxa man’wana yo tala etikweni nale misaveni hinkwayo.
  4. Xitlhangu.
    1. Leyi i nsimbhi ya xi sirhelelo ya yikulu swinene, kuleha kayona yile xikarhi ka 1/2 na ¾ ku ringanisa ni ku leha ka miri wa musocha, na swona yi anamile ku ringana leswaku yi n’wi sirhelela hi ku hetiseka hi matlhelo hinkwawo tani hilwswi yinga na xivumbeko xa hafu ya roda, se yikota ku sirhelela munhu a helela. Hile nkaveni wa xona xina xikhomo laha xi khomiwaka hikona. Loko masocha mayimile ku suhi na kusuhi, makota ku endla khumbi no bakanya miseve leyiva chopaka. Tani hileswi xi pendiweke hi pende ro hatima, xiyisa nchavo lowukulu swinene eka valala va vona.
    2. Xitlhangu xa Mukreste xa ripfumelo (eka Xikwembu), a xo pfala miseve ya satana ntsena, kambe xi timela na leyi pfurhaka hi phalafeni, yi layithiwa yi kongomisiwa ekawena tani hi nala. Kuri hileswaku laman’wana matlhari, marindzerile emikotlotweni, xitlhangu xona xifanele xi tshama xi tlakusiwile, xikongomisiwa etlhelweni leri nala anga ekarona. Leswaku xi tisa vusirhelelo ni nhlayiseko wa miri.Nala waswikota kuvona na arikule loko xitlhangu xa rin’wana socha xinga tlakusiwanga, kutani i kota kumenta rona hitlhari , hikuva waswitiva leswaku se ri karhele no godhola, arahari na matimba. (6:16) Hosi Yesu u byerile Petro leswaku satana nkarhi hinkwawo i hlotana nayena ku n’wi peperha tani hi mungu, kambe Yena i n’wi khongelerile leswaku ripfumelo rayena ringa timeki. (Luk. 22:32)
  5. Maphaxani.
    1. Minkondzo ayinga sirheleriwi hi tintanghu to tika kufana na manguva lawa, kambe hi maphaxani yo vevuka, kambe na maendliwile hi swikhumba swo tiya, hansi maendliwile hi swikhumba swo dziva, tiri na kepisi ra swikun’wana titlhela tileha ku tlula e ka nhlolo ya nenge. Ativevuka, kambe ti tiyile, leswaku socha rivevukeriwa ku famba no tsutsuma hirivilo, ti n’wi sirhelela eka maribyi na mintwa leswaku a nga limali e mpfukeni.
    2. Va Kreste va fanele va sirheleriwa hi tintanghu to tihlawulela ku famba siku rin’wana na rin’wana va vutla no phanga tindzawu tintswha tivuya e Hosini. Ku chumayila no hangalasa mahungu lamanene emisaveni leyi teleke vudyoho, a swi vevukanga loko munhu a nga ti lhawulelanga, kambe milenge leyifambaka hi ku ti twela no ti hlawulela ya vevuka no hlayiseka e henhla ka maribye yo tlhava, yak u sandziwa na ku rhukaniwa, yi fikisa kurhula e ka lavotala endzhaku ka loko vatwe Rito, ku nga Mahungu Lamanene ya Evhangeli. (6:15)
  6. Fumu.
    1. Fumu ra Murhoma a ri komile swinene, a ri endla kwalomu ka ¾ wa jarata hi ku leha, ariendla kwalomu ka 8cm hi ku anama, naswona a ri tlhava ri tlhela ritsema matlhelo hinkwawo.A ri tirhisiwa hinkwaswo, ku tlhava no tsema hirona, naswona a ri rwhariwa endzeni ka xitlhangu, hitlhelo ra nyonga ya xinene (kungari ya ximatsi). Socha ariheta tiwara, masiku, mavhiki ni malembe na ririkarhi ri dyondza matamelelo ni ma tirhisele ya tlharhi ra yena hi nfanelo. A ri tinyika nkarhi wo ringanela ku lota tlharhi rayena riko ri tsema kufana na xikaringana hikuva hirona ri nga khoma vutomi bya yena. .
    2. Tlharhi ra Mukreste I Rito ra Xikwembu .(6:17)
      1. Ndzimana yiri I tlharhi ra (Moya) Lowo Kwetsima hikuva ri huhuteriwile hi wona.
      2. Hosi Yesu I tirhisile rona tlharhi leri kuhlula diyavulosi ka nharhu emananga, kutani a baleka.
      3. Eka Buku ya Nhlavutelo (1:16; 2:12) laha hivona Hosi Yesu a ri e vu dzuniselweni, nakambe Hin’wivona ayamahlweni a tirhisa tlharhi leri ra Moya, naswona rihuma enon’wini wa Yena.
      4. Nakambe hirona ri tirhaka ku kwetsimisa no basisa munhu, hambi ku n’wi nchincha no n’wi hundzula hikuva “Hikuva Rito ra Xikwembu ra hanya, naswona ra tirha, ri kariha ku tlula tlharhi leri lotiweke himatlhelo mambirhi, ritlhava kuya fika emahlanganeni ya hika ni moya, niya marhambu ni mongo, rikota kuhlaya mianakanyo ni mkungu ya mbilu”. (Heb 4;12)
      5. Rikariha ku tlula tlhari rin’wna na rin’wana leri endliweke hi munhu.
      6. Rikota ku hlasela vuxisi hinkwabyo bya diavulosi, Ri n’wi vutlela matlhari, kutani a baleka.
      7. Mukreste loyi a nga socha ra xiviri, u ti nyika nkarhi wo dyondza, a twisisa no tirhisa. Rito ra Xikwembu vutomi bya yena hinkwabyo. I tirhisa Rito ku hlula diavulosi na ku ponisa mahika mavuyela e ka Kreste.Loko tlhari ra wena ri khuta ri tlhela ri byinyeka, ule ngozini.
  7. Mpaxa kumbe nseve.
    1. Socha rin’wana na rin’wana a ri teka minseve mimbirhi loko riya e nyimpini, naswona rihoxa nala hi nseve na riri kharhi ri tsutsumela emahlweni.Xikongomelo I ku lava ku hahlula xitlhangu xa nala a sala erivaleni a nga sirhelelekanga.
    2. Mukreste a nga rwhali matlhari loko a famba, hikuva a nga hlongorisi mademona, kambe o ti sirhelela loko man’wi hlasela.
  8. Nkotloto wa matlharhi hinkwawo
    1. Socha rin’wana na rin’wana ri rwhala nkotloto wa matlhari hinkwawo ringa se suka, na va ha yimile ku teka swiletelo eka va rhangeri vavona, va xiya xiyiwa no kambi sisiwa hinkwavo kuvona loko vahelerile na va nga se avanyisiwa himintlawa ku ya e nyimpini. Minkarhi yin’wana va etlela na va wu ambarile loko swi bhihile, leswaku a pfukela kulwa nkarhi wun’wana na wun’wana.
    2. Vakreste va fanele va tivonela minkarhi hinkwayo, matlharhi yavona mafanele ku tshama ma lulamile leswaku va nga tshuki va nyika nkarhi e ka nala. (Ntambhu yi nene ya xifambu loko yi ntlhantlhekile, yinga khunga socha riwa, kumbe ku hlaseriwa hi nala na raha ringeta ku bhoha ntambhu.) Hikokwalaho, swina nkonka na risima swinene ku va Mukreste tani hi musocha , a van a nkarhi wo enela na Xikwembu, a tshama vukoneni bya Xikwembu minkarhi hinkwayo, no tinyika nkarhi wo nghena ti nhlengeletano, a nghenelela e ka tidyondzo, a nghena minhlangano, a tirhisa ma programa man’wana ya xiya ni moya na xigilamukhuva, a dyondza matsalwa na tibuku tin’wana leswaku matlharhi ya yena matshama ma lotekile minkarhi hinkwayo.(6:11)
  9. Kulwa
    1. Socha ra Mukreste, rifanele ri tshama ri lulamile, loko nala arivona ifanele ku rhurhumela, I fanele ku yima a tiya, a langutela, a nga nyiki nala nkarhi. (6:14)
    2. I fanele ku tekela enlhokweni leswaku yena I xiphemu xa vuthu ra ximoya, I fanele ku khongela hi Moya, a khongela a nga rhuteri, I fanele ku khongelela vuthu hinkwaro leswaku vakota ku hlula. I bhoheka ku khongelela va rhangeri, va jenarali vo tani hi Pawulo, lava va ngayo vitaniwa ku va va rhangeri va tinyimpi, leswaku va amukela marito ya vutlharhi (bya le henhla henhla) lewswaku va nga hlayisi ntsena matiko lamanga phangiwa, kambe vaya emahlweni va phanga matiko man’wana hi ku chumayela Mahungu lamanene ya Evhangeli ya matimba. (6:18,19)
    3. Loko hilwa nyimpi ya ximoya himikhuva lowotano, hi ngava na ntiyiso leswaku hitava tingwenya na tinhenha tanyimpi e ku heteleleni hambi loko hahari emasungulweni (6:13)

P. MARUNGULA YO HETELELA

6:21-24

Papila leri rinyeketiwile no fambisiwa hi Tixiko loyi anga paluxiwa na le ka Mintirho 20, Vakolosa 4:7, 2 Timoti 4:12 na Tito 3:12.
Hiyena a nga rungulela Vaefesa ta vutomi, xiyimo na matshamelo ya Pawulo e nkarini wo lowo.
Ekuheteleleni,Pawulo i vulavula minkateko e henhla ka vadyondzi hinkwavo.

//////////