2008-08-07
1.
Wa amukeleka eka tidyondzo ta hina ta rivoningo ra matilo. Eka dyondzo leyi hi ta vulavula hi muprofeta Yonasi.
2.
Hi vonile eka tidyondzo timbirhi leti hundzeke, leswaku a rito ra ku muprofeta ri vula leswaku: “N’wamahungu ya Xikwembu, ni leswaku a vo vitaniwa hi Xikwembu leswaku va ta ta endla ku rhandza ka xona. Minkarhi yo tala a va nga swi tsakeri ku endla ntrho wa vuprofeta, naswona un’wana na un’wana a a ri ni marito ya yena yo tivhikela hi wona. Un’wana muprofeta wo fana na vona a a ri muprofeta Yonasi, loyi hi nga ta vulavula hi yena.
Hi ta hlaya eka Yonasi 1:1-3
1.Siku rin’wana rito ra Hosi Xikwembu rita eka Yonasi n’wana Amitayi, ri ku: 2. “Suka u ya eninivha, emuntini lowukulu lowuya, u ya wu tshinya, hikuva vubihi bya wona ndzi byi vonile!” 3.Kambe Yonasi a suka a balekela eTarxixi, leswaku a va kule ni Hosi, hiloko a rhelela a ya eYopa, a kuma kona ngalava leyi a yi ya eTarxixi. A humesa mali ya riendzo, a khandziya ku ya na vona eTarxix, a balekisa sweswo kule ni Hosi Xikwembu.
Yi ve mhaka yo biha leyi Yonasi a yi endleke, a a ri n’wamahungu ya Xikwembu, kambe a a hlawula vanhu lava a a fanela ku byela vona leswi Xikwembu xi lavaka leswaku a swi vula. Hikwalaho ka yini? Hi ta yi kuma nhlamulo eka ku avanyisa ka 3:10 kuya fika eka ku avanyisa ka 4:2. Yonasi a a rhandza vanhu va yena va Israele swinene, naswona a a rhandza leswaku va humelela. Kambe a a nga rhandzi vanhu va le Ninivha hikuva a va ri valala va Israele. A va bihile ngopfu, loko va hlomerile Israele va endla swilo swobiha ngopfu, laha va nga handzula wansati loyi a a tikile. Yonasi a a lava leswaku va ya emahlweni va dyoha leswaku Xikwembu xi ta va khatisa ku pona ntsena vanhu va yena va Israele. Yonasi a a lava ku ponisa vanhu va yena hi minhlana ya van’wani. A a ri na mankolo, a a lava ku hlayisela yena ni tiko ra yena ntsena vunene ni tintswalo ta Xikwembu. Eka masiku ya hina, hi vona Vakriste vo tala lava fanaka na Yonasi. Va lava ku tsama na Yesu vona ntsena. Loko Yesu a nga si tlantukela eTilweni, a vule leswaku fambani emisaveni hinkwayo mi ya endla vadyondzisiwa. Kambe a Vakriste lava va mankolo, va ri a vanhu lavaya a va ni lumbi, Xikwembu a xi rhumi van’wana eka vona.” Xana Yonasi a endle yini? A ye elwandle a ya khandziya xitimela xa mati lexi a xi ya etikweni rin’wana ra le kule na Ninivha. A hakele thikithi ra yena, a nghenisa mindzwalo ya yena, kutani a ya tshama emakumu ehansi ka boti, laha a swi nga olovi ku voniwa hi munhu, kutani a etlela kona. A Bibele yi ri a a lava ku balekela kule ni Xikwembu. Leyi I mhaka ya vuphukuphuku ku yi endla. Xana munhu a nga balekela Xikwembu ku ya fika kwihi? Xikwembu xa swi kota ku ku vona hambi u nga va ehenhla ka ntshava, naswona xa ku vona ni loko u ri ehansi mughodini.
3.
Na tshemba leswaku Xikwembu xi n’wi hlekile Yonasi loko a ringeta ku xi baleka. A hi hlayeni eka vhesi 4-5:
.Kambe Hosi Xikwembu xi hungisa meho leyikulu elwandle, ku pfuka xidzedze lexikulu, kutani ngalava yi kondza yi lava ku tshoveka. 5.Vatluti va chava ngopfu. Un’wana ni un’wana wa vona a huwelela eka xikwqembu xa yena. Kutani va hunguta ku tika ka ngalava hi ku hoxetela mindzwalo ya vona elwandle. Loko a ri Yonasi, a a khomiwe hi vurhongo lebyikulu endzeni ka ngalava, lomu a a rhelerile ku ya etlela kona.
A va tluti a va toloverile ku hlangana ni magandlati ya lwandle, kambe a magandlati lawa, a ma tika ngopfu va kondza va swi vona leswaku a yi moya wo fana ni wa masiku, loko va hetile ku endle hinkwaswo leswi a va swi tiva, va sungule ku khongela, un’wana na un’wana eka Xikwembu xa yena, kambe a swi pfunanga nchumu. kutani a hoxa vuhlolotwana leswaku va ta tsumbula loyi a nga ni nandzu wa ku biwa ka vona hi mheho leyiya, kutani a vuhlolotwana byi komba Yonasi. A hi hlayeni ku sukela vhesi ya 8-16:
Kutani va ku: “Hi byele, [ xana muvangi wa khombo leri I mani xana?] xana u tirha ntirho muni ke? U huma kwihi ke? Tiko ra n’wini hi rihi ke, naswona u wa rixaka rihi xana?” 9.Mina ndzi Muheveru”, ku hlamula Yonasi. “Hosi Xikwembu xa Matilo hi xona lexi ndzi xi chavaka, xona lexi vumbeke lwandle ni misava.” 10.Hiloko vavanuna lava va chava ngopfu, kutani va ku ka yena: “U endle yini!” A va swi tiva leswaku Yonasi a balekela kule ni Hosi Xikwembu, hikuva a a va byerile. 11.Kutani va n’wi vutisa va ku: “Xana hi ta endla yini hi wena leswaku a lwandle ri rhula, ri nga ha karhati xana?” Mhaka hi leswaku lwandle a ri ya mahlweni ri kariha. 12.Yonasi a hlamula a ku: “Ndzi tlakuleni mi ndzi hoxa elwandle, ri ta rhula ri nga ha mi karhati, hikuva ndza swi tiva leswaku hi mina ndzi nga mi vangela xidzdze lexikulu lexi.” 13.Hambiswiritano, vavanuna va ringeta hi matimba ku tluta ngalava leswaku yi tlhelela eribuweni, kambe va tsandzeka, hikuva a lwandle a ri ya emahlweni ni ku kariha, ri va karhata. 14.Hikolaho va huwelela eka Hosi Xikwembu va ku: “Hosi, a hi lavi ku lahlekeriwa hi vutomi bya hina hi mhaka ya munhu loyi, naswona u nga hi veki nadzu ehenhla ka rifu ra yena. Hikuva we Hosi u endlile ku rhandza ka wena.” 15.Hiloko va tlakula Yonasi, va n’wi hoxa elwandle, kutani lwandle ri miyela, ri nga ha karhati. 16.Vavanuna lava va sungula ku chava ngopfu Hosi Xikwembu, va xi humesela magandzelo, naswona va hlambanya leswaku va ta xi tirhela.
4.
Murhandziwa mudyondzi, languta matimba ni vutlharhi bya Xikwembu, a xi vulavulanga ni vahedeni lavaya, xi yo endla swilo hi ndlela leyi Yonasi a nga kondza a vula matimu ya yena hinkwawu eka vona.
5.
Kutani ku humelele yini eka Yonasi, xana u file hi ku hantlisa xana? E-e, Xikwembu a xi n’wi lava a ninivha, hikokwalaho Xikwembu xi endle mahlori man’wana- hi halaya eka 1:17 ni 2:1 ku ya fika emakumu ka yona.
17.Kavaloko Hosi Xikwembu xi lerisa nhlampfi ku ta minta Yonasi. Kutani Yonasi a tshama endzeni ka nhlampfi masiku manharhu ni vusiku bya kona.1.Kutani Yonasi a khongela Hosi Xikwembu xa yena a ri endzeni ka nhlampfi leyi, a ku:2. “Ekhombyeni ra mina, ndzi ku vitanile we Hosi, kutani u ndzi hlamurile; ndzi komberile ku pfuniwa ndzi ri exivandleni xa vafi, kutani wena u yingisile ku rila ka mina. 3.U ndzi hoxile exidziveni, exidziveni xa malwandle, mati layo tala ma ndzi funengetile, magandlati ya wena ni maboboma ya wena hinkwawu ma hundzile hi le henhla ka mina. 4.Kutani a ndzi ku, ndzi hlongoleriwe kule ni mahlo ya wena. Hambiswiritano, Tempele ya wena leyo hlawuleka, ndzi ta tlhela ndzi yi vona. 5.Mati a ma ndzi rhendzerile ku fika enhan’wini, kutani magandlati ya xidziva ma ndzi khubumeta, swimila swa lwandle a swi ndzi tsondzele nhloko. 6.Ndzi mbombomerile emasungulweni ya tintshava, etikweni ra le hansi leri tinyangwa ta rona a ti lava ku ndzi pfalela hi laha ku nga heriki. Kambe wena Hosi Xikwembu xanga, u tsavurile vutomi bya mina ekheleni ra vafi. 7. Loko ndzi ri kusuhi ni ku nyiketa moya wa mina, ndzi ku anakanyile; xikhongelo xa mina xi fikile eka wena, eTempeleni ya wena leyo hlawuleka. 8.Lava namarhelaka swikwembu swa hava va hambana ni Xikwembu xa xiviri. 9.Kambe loko a ri mina, ndzi ta endla leswi ndzi swi hlambanyeke; Ndzi ta humesela magandzelo, hi tinsimu to tlangela. Hakunene Xikwembu xa ponisa!”10.Hosi Xikwembu xi vulavula ni nhlampfi yi hlantela Yonasi eribuweni ra lwandle.
Yonasi a a ri nghozini leyikulu ngopfu. Ehandle ko fa hi ku hantlisa a va a ya eTilweni, a a fanela ku fa hi swintsongo-ntsongo endzeni ka khwirhi ra nhlampfi. Ematlhelweni ya yena, a ku yo khwixi hi xinyama. A nga swi koti ku pfula mahlo ya yena endzeni ka hlampfi hikuva ku bava ka le ndzeni ka yona a ku ta hisa mahlo ya yena. A miri wa yena hinkwawu wu fanele wu phyile hi ku bava (acido) ka le ndzeni ka hlampfi. Nkarhi un’wana na un’wana lowu a loko hlampfi yi dya swo karhi, swilo swa kona hinkwaswo a swi hundza hi le ka Yonasi. A ku nga ri na moya kahle endzeni ka hlampfi, na tshema leswaku a swi n’wi karhatela ku hefemula minkarhi hinkwayo. Naswona a ku nga ri na xipfuno, a ku na munhu emisaveni loyi a a tiva lomu a a ri kona, a a nga swi koti ku ba nyandha yo kombela ku lamuleriwa. Oh nakulori, Yonasi a a ri edyondzweni yo vava swinene: a kote ku swi vona leswaku swi bihile ku kala ku yingisa Xikwembu. Kutani a ngheniwe hi nchavu, naswona na a ha ri endzeni ka hlampfi u rilele Xikwembu na a tshovekile kutani xi n’wi yingisa. Swa tsakisa ku tiva leswaku Xikwembu xa swi kota ku ku twa hinkwaku lomu u xi vitanaka na wu ri kona, a swi na mhaka ku a ndzingo wa wena wu ente ku ya fika kwihi, loko u khongela na u le gomeni naswona na u tiyimiserile ku tisola ni ku landza ndlela leyi xi ku kombaka yona, xi ta ku yingisa xi va xi ku ponisa. Kutani Xikwembu xi rhumela hlampfi eribuweni ra lwandle kutani yi ya n’wi hlantela kona.
6.
A hi languteni swin’wana leswi nga humelela evuton’wini bya Yonasi. A hi hlayeni a xiyahluku hinkwaxo xa 3.
1.Rito ra Xikwembu ri engeta ri ta eka Yonasi ri ku: “2.Suka u ya eNinivha, emuntini lowukulu luwuya, u ya va tshinya hi marito lawa ndzi nga ku byela wona.” 3 Yonasi a yingisa xileriso xa Hosi, a suka a kongoma eNinivha. Ninivha a wu ri munti lowu kulu ngopfu, lowu a swi teka masiku manharhu ku wu tsemakanya hi milenge. 4 Yonasi a nghena eNinivha, a famba-famba mpfuka wa siku rin’we a ri karhi a huwelela a ku: “Ku sele ntsena masiku ya 40, kutani munti wa Ninivha wu ta mbundzuxiwa.” 5.Kutani vaaki va Ninivha va kholwa marito ya Xikwembu; va lerisa vanhu ku titsona swakudya; hinkwavu ka vona, lavakulu ni lavatsongo, va ambala leswo khwaxa swa xirilo. 6 Loko mahungu lawa ma fika etindleveni tahosi ya Ninivha, yi suka exitshan’wini xa yona, yi hluvula swiambalo swa yona swa vuhosi, yi ambala leswo khwaxa, yi tshama etaleni. 7 Kutani yi veka ni ku tivisa nawu emuntini wa Ninivha, lowu nge: “Xiboho xa hosi ni tindhuna ta yena hi lexi: ku nga ha dyiwi nchumu, hi munhu kumbe hi swifuwo, leswikulu hambi leswitsongo; naswona swi nga ha yi emadyelweni kumbe ematini. 8 Vanhu a va ambale leswo khwaxa kun’we ni swifuwo swa vona, kutani va khongela Xikwembu hi matimba. Un’wana ni un’wana a a hundzuke emikhuveni ya yena leyo biha, a tshika vugevenga lebyi a nga na byona embilwini. 9 A hi tivi kumbexana Xikwembu xi nga hundzuka emiehleketweni ya xona, xi tlhela emakungwini ya xona, leswaku hi nga tshuki hi lova.” 10. Loko Hosi Xikwembu xi vona leswi va swi endleke ni ku hundzuka ka vona etindleleni ta vona leto biha, xi tlhela emakungwini ya xona: Hambi leswi a xi va tivisile leswaku xi ta va twisa ku vava, a xa ha swi endlanga.
Swi languteka na Yonasi a endle xipfumelelwani na Xikwembu na a ha ri endzeni ka khwiri ra hlampfi, leswaku loko a xo n’wi ponisa, a a ta famba eNinivha. Xikwembu a xi endle ndlela yo lulamisa ku tinonowisa ni ku tiarisa ka muprofeta. A a fana ni hanci ra khwati, kambe Xikwembu xi tshove nkani hinkwayo xi va xi nghenisa tomu enon’wini wa yena. Kutani a famaba emuntini a sungula ku va byela hinkwaswo leswi Xikwembu xi n’wi leriseke swona, leswaku loko va nga tisoli, Xikwembu xi ta va herisa endzhaku ka 40 wa masiku. Kutani ku humelele masingita, va pfumerile marito lawa Xikwembu xi ma vuleke hi nomo wa Yonasi, kutani va hundzuka va tisola. Hambi hi hosi yi ambale mpahla leyo khwaxa ya ku tisola, hambi hi tihomu a tifunengetiwile switlakati. Xikwembu loko xi swi vonile kutani xi swi tsakela xi va xi tlhela emakungwini ya xona yo herisa munti.
7.
Yonasi a a humelerile eka ku xumayela ka yena, na tshemba leswaku a va xumayeri vo tala va tsaka loko va humelela eka tinxumayela ta vona to fana ni ta Yonasi. Eka xumayelo ya Yonasi, a tiko hinkwaru ri hundzukile ri tisola, ku ve mahlori. Xana ke, Yonasi a a tsakile ke? A a tiphina swin’we ni Xikwembu xana? A hi hlayeni 4:1-8:
1.Sweswo a swi tsakisanga Yonasi nikutsongo; swi n’wi hlundzukisile, 2 Kutani a khongela Hosi Xikwembu a ku: “Hosi, xana a ndzi vulanga loko ndza ha ri ekaya xana? Ndzi ringete ku swi sivela, loko ndzi balekele eTarxixi, hikuva a ndzi swi tiva leswaku u Xikwembu lexi tsetselelaka vanhu ni ku va twela vusiwana, lexi hlwelaka ku kariha, lexi teleke tintswalo, lexi tlhelaka emakungwini ya xona yo twisa vanhu ku vava. 3 Sweswi Hosi, ndza ku kombela teka moya wa mina, hikuva eka mina ku hanya swi tlula hi ku fa.” 4 Hosi Xikwembu xi hlamula xi ku: “Xana u vona swi lulamile ku hlundzuka ke?” 5 Kutani Yonasi a huma emuntini, a ya tshama evuxeni bya wona, a tidzimela xintsongana kona, a wisa endzhutini wa xona, a yimela ku vona leswi nga ta wela muti wa Ninivha. 6 Kutani Hosi Xikwembu xi lerisa ximudyana ku mila hi tlhelo ka yonasi ni ku n’wi endlela Ndzhuti enhlokweni, xi n’wi rhulisa eku xanisekeni ka yena. Yonasi a tsaka swinene hi mhaka ya ximudyana lexi. 7 Kambe hi mahlambandlopfu ya siku leri tlhandlamaka, Xikwembu xi lerisa xivungu ku dya timitsu ta ximudyana lexi, kutani xi oma. 8 Loko dyambu ri tlakukile, Xikwembu xi hungisa moya wo hisa ngopfu wa vuxa, kutani dyambu ri ba nhloko ya Yonasi, ku kondza loko a lava ku titivala. Hiloko a kombela ku fa, a ku: “Eka mina, ku hanya swi tlula hi ku fa.”
Wa nga vona ku vava ka xitori lexi, loko Yonasi a ri endzeni ka khwiri ra hlampfi a a ri endzingweni wukulu, kutani a khongele Xikwembu. Naswona a endle xipfumelelwani ni Xikwembu, leswaku a a ta xi yingisa leswaku a famba a ya xumayela eNinivha, ina, a yile eku xumayeleni, kambe a a nga endli hi mbilu ya yena hinkwayo, a mbilu ya yena a yi nga ri ka swona. Hi miri wa yena a a ri kona, naswona a pfumelerile Xikwembu leswaku xi n’wi tirhisa, kambe mbilu ya yena a yi ri kule ni Xikwembu. A a ri kona hi mhaka ya ku chava Xikwembu, a nga ri leswaku o xirhandza Xikwembu. Oh nakulorhi, hi leyi a dyondzo yo enta eka hina: swi tele ngopfu leswaku a Vakriste va yingisa Xikwembu hi ku xi chava. Va chava leswi nga ta va humelela vona ni le mindyangwini ya vona loko vo ala, kambe timbilu ta vona ti kule ni Xikwembu. Va tirhela Xikwembu hi milomo ya vona ku nga ri hi timbilu ta vona, I va kanganyisi. A mhaka yo vava leyi nga humelela ya meho elwandle, ni leswaku a cukumetiwa a va a mintiwa hi hlampfi, a yi hundzulanga mbilu ya yena ni ku tsongo. A ha ri na rivengo ni va Ninivha, a ha lava ku vona loko Xikwembu xi va herisa. A a nga lavi ku va vona va ponile, a a lava leswaku va lova. Swi nga humelela ku ri na munhu loyi a ku endleleke swo biha, a ku chavisela a va a lava ku ku dlaya. Xana u n’wi navelela yini, u navela ku n’wi vona na a ponisiwile kumbe na a file xana? Swi nga edleka u nga lavi leswaku a vanhu va muxaka un’wana, u nga lavi leswaku va ponisiwa, u nga ti twa na wu tsakile loko wo twa leswaku va file hinkwavu. Loko swiritano, u Mukriste wo fana na Yonasi, Mukriste wa mbilu yo kala ku rivalela.
8.
Xana Xikwembu xi endle yini eka ku nonon’wha ka mbilu ya Yonasi, xana xi herise vuprofeta bya yena xana? E-e, Xikwembu xi vulavule na yena hi ku olova xi ku: “Hikwalaho ka yini u hlundzuka, xana u ndzi hlundzukela yini? Kutani Xikwemvu xi endla swin’wana leswaku xi pfuna Yonasi leswaku a ta kota ku tisola ni ku hundzuka, Xi endle ximudyana lexi nga humesela Yonasi ndzhuti wo titimela, kutani Yonasi a tiphina hi wona. Kambe Xikwembu xi tise xivungu, leswaku xi phehla timitsu ta ximundyana leswaku xi vuna, kutani Xikwembu xi tisa moya wo hisa leswaku wu hisa Yonasi. Leswi n’wi endle a hlundzuka ku tlula mpimo, a ko a ku: “Eka mina, ku hanya swi tlula hi ku fa”. Xana wa swi vona ku ba ka mbilu ya wanuna loyi? Xana Xikwembu xi n’wi hlamule yini? A hi hlayeni tindzimana leti saleke:
Kambe Xikwembu xi n’wi vutisa xi ku: “ Xana u vona swi lulamile ku hlundzukisiwa hi mhaka ya ximudyana xana?” “Ina ndzi vona swi lulamile ku hlundzuka”, ku hlamula Yonasi, “ni ku fa ndzi nga fa!” 10 Hiloko Hosi Xikwembu xi ku: “Ximudyana lexi u xi twelaka vusiwana, a wu xi byalanaga, a wu xi kurisanga; xi tumbulukile hi vusiku byin’we, lebyi tlhandlamaka a xi byi vonanga. 11 Kutani mina ke, a ndzi nga fanelanga ku wu twela vusiwana munti lowukulu lowu wa Ninivhaxana, lowu nga ni vanhu vo tlula 120.000 lava nga tiviki ku hlawula leswinene eka leswo biha? Naswona wu ni swifuwo leswo tala!”
Xana wa ku vona ku hambana ka Xikwembu xa hina, xa hlwela ku hlundzuka naswona xa hantlisa ku rivalela. A xi tsakeli ku khatisa vanhu, kambe xi nyika nkarhi un’wana na un’wana leswaku a hundzuka a ta pona. Xana u hundzukile?
9.
Hi fike emakumu eka tidyondzo ta hina ta Testamente leya khale. Na tshemba leswaku u katekile, ni leswaku u n’wi amukerile Hosi Yesu tani hi muponisi wa wena. A tidyondzo ta hina leti landzelaka ti tava eka Testamente leyintshwa.
//////////
TAP FOR COPY (DOWNLOAD) OF: Vaprofeta ni mahungu ya vona xiyenge 3